Amfibi Deniz Piyade Tugayı, Türkiye’nin denizde ve karada etkin operasyon yapma yetisine sahip özel birliğidir. Özel seçim personel ile teşkil edilen Tugay, hali hazırda yurt içindeki ve yurt dışındaki birçok operasyonda görev almaktadır. Amfibi Tugayın savaştaki esas görevi, düşman bölgesine denizde çıkarak kıyıbaşını tutmaktır. Birlik kıyıbaşını zaptederek geriden gelecek birliklerin bölgeye güvenle çıkmasını sağlamaktadır. Tugay’ın diğer görevleri arasında insani yardım faaliyetleri de vardır. Tugay Kıbrıs Barış Harekatı’nda 13, İç Güvenlik Harekatı’nda (Ekim 2021’e kadar) 49 şehit vermiştir.
Tugay’ın sloganları ‘Daima Hazır’ ve ‘Bir Kere Amfibi, Daima Amfibi’dir. Maskotu, hem karada hem de denizde yaşayabilen bir canlı olan Timsah’tır.
Amfibi Deniz Piyade Tugayı ile Amfibi Gemiler Komutanlığı, hali hazırda Amfibi Görev Grup Komutanlığı’nı oluşturmaktadır.
Tugay envanterinde hali hazırda herhangi bir tank ya da paletli zırhlı araç bulunmamaktadır. Bilinen kadarıyla yalnızca Otokar üretimi Kobra-2 zırhlı personel taşıyıcının çeşitli modelleri bulunmaktadır.
Yakın zaman içerisinde FNSS üretimi 27 adet ZAHA (Zırhlı Amfibi Hücum Aracı/2 adet komuta kontrol, 2 adet kurtarma, 23 adet personel taşıma model) envantere alınacaktır. ZAHA’nın envantere girmesiyle birlikte Amfibi Deniz Piyade Tugayı’nın harekat kabiliyeti katlanarak artacaktır.
1’inci Amfibi Deniz Piyade Tugayı Yapısı:
- 1’inci Deniz Piyade Taburu
- 2’nci Deniz Piyade Taburu
- 3’üncü Deniz Piyade Taburu
- Amfibi Destek Taburu
- Karargah Servis Bölüğü
Tarihçe:
1964’te Kıbrıs’a çıkmanın eşiğine gelen Türk Ordusu, yetersiz ve eski ekipmanlarla teşkil edilen bir güçle Mersin’den demir aldı fakat yolda uzlaşı sağlandığı bilgisi gelince Mersin’e geri döndü. Ekipmanlardaki ve personelde görülen yetersizlik gelecekte yaşanabilecek ikinci bir Kıbrıs girişiminin başarılı olma olasılığını tartışmaya düşürdü ve TSK tarihinin en kapsamlı modernizasyon faaliyetlerinden biri başlatıldı.
Komando tugaylarının temeli atılırken yurtiçindeki tersanelerde Kıbrıs’a çıkmanın altın anahtarı olan çıkarma gemileri de kızağa kondu. Muhtemel Kıbrıs savaşında adaya denizden ilk çıkacak birliğin hem kara hem de deniz üzerinde ihtisaslaşmış bir birlik olması hayati önem arz ettiği için 15 Eylül 1966 tarihinde Çıkarma Birlikleri Komutanlığı ve 1’inci Deniz Piyade Taburu kuruldu.
1’inci Deniz Piyade Taburu komutanlığına 1962/63 yıllarında USMC’de (ABD Deniz Piyade Kolordusunda) eğitim almış Gv.Yb.Neşet İkiz atandı. 1972’de Alay kısa süreli lağvedildiyse de yapılan girişimlerle yeniden kuruldu. 1973’te 2’inci Deniz Piyade Taburu oluşturuldu ve Temmuz 1974’e kadar Amfibi Deniz Piyade Alayı’nın kuruluşu tamamlandı.
Temmuz 1974’te Kıbrıs’ta yaşanan gelişmeler üzerine Ada’ya müdahale kararı alan Türkiye, Ada’ya ilk çıkacak birlikleri Çakmak Görev Kuvveti’nde topladı ve denizden çıkacak ilk birlik Yb.Neşet İkiz idaresindeki Amfibi Deniz Piyade Alayı olarak belirlendi. Alay, Harekat’ın gecikmesini önlemek maksadıyla tarihte ilk defa seyir halindeyken ‘limbo harekatı‘ yaparak (L-401) TCG ERTUĞRUL LST’ye yanaşan çıkarma araçlarına bindi. 20 Temmuz 1974 günü saat 08:57’de Alay’ın Kahraman Leventleri Kıbrıs’a ilk adımını attı. Asli görevi olan kıyıbaşını tutan Alay, düşmana ait çok sayıda tankı ve unsuru başarıyla yok etti. Harekat süresince Alay, 13 Levendini şehit verdi.
14 Nisan 1975 tarihinde Alay, Kıbrıs’tan İzmir’e geri çekildi ve 3’üncü Deniz Piyade Taburu da oluşturuldu. 1979’da Amfibi Destek Taburu da teşkil ederek Alay seviyesindeki teşkilatlanması tamamlanmış oldu. 1980’da Alay’ın bir taburu, Mersin’de sıkıyönetim çerçevesinde görevler icra etti. 15 Kasım 1983 tarihinde Alay’a Kıbrıs’ta gösterdiği başarılardan ötürü ‘Altın Üstün Cesaret ve Feragat Madalyası’ taltif edildi. 26 Ekim 1994 tarihinde Alay, Tugay seviyesine yükseltilerek ‘Tugay Sancağı’ almıştır.
2011’de Amfibi Deniz Piyade Tugayı’na profesyonel asker alımı yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde Tugay, tam profesyonel durumdadır. Tugay Gürcistan, Azerbaycan ve Katar Deniz Piyadelerine de eğitimler vermiştir.
2’nci Amfibi Deniz Piyade Tugayı:
2024 yılında Hatay/İskenderun merkezli olarak 2’nci Amfibi Deniz Piyade Tugayı kuruldu.
Amfibi Hücum Timleri:
2010’da kuvvet koruma tedbirlerinin uygulanması, gemiye çıkma, arama, deniz haydutluğuyla mücadele, dar ve sığ sulardan geçişlerde kuvvet koruması, muharip olmayanların tahliyesi gibi görevlerin icra edilmesi maksadıyla Amfibi Deniz Piyade Tugayı personeli içerisinden seçilen personel ile Amfibi Hücum Timleri teşkil edildi.
Yurt İçi Operasyonlar:
1993 yılında terörle mücadele faaliyetlerini had safhaya ulaşmasıyla Amfibi Deniz Piyade Alayı’ndan bir tabur ‘Özel Amfibi Deniz Piyade Taburu’ adıyla Şırnak’a intikal etti. 111’inci Taktik Komando Alayı’nın emrinde görevler icra eden Tabur, geri çekildiği 20 Ağustos 2001 tarihine kadar birçok operasyon katıldı. Görev süresince Tabur, en yüksek zaiyatını 08 Ocak 1994 tarihinde TKİ Linyit Maden Sahalarını korumakla görevli Maden Karakoluna yapılan saldırıda verdi. Saldırıda 9 Kahraman Levent şehit oldu.
20 Ağustos 2001’de Güneydoğu’dan çekilen Tugay, 2015’te Güneydoğu Anadolu illerinde başlatılan İç Güvenlik Operasyonlarına katılım sağlamıştır. Tugay 2016’da Fırat Kalkanı Harekatı, 2018’de Zeytin Dalı Harekatı ve 2019’da Barış Pınarı Harekatı’na da katılmıştır. Tugay’ın çeşitli birimleri halen Suriye’nin kuzeyinde ve Kuzey Irak’ta bulunmaktadır.
Yurt Dışı Operasyonlar:
Sadece yurt içinde değil yurt dışında da birçok yerde görev almıştır. Arnavutluk, Kosova, Libya, Lübnan ve Afganistan Amfibi Deniz Piyade Tugayı’nın görev yaptığı yerler arasındadır.
Arnavutluk:
1997 yılında Arnavutluk’ta başlayan iç karışıklığın sona erdirilmesi maksatlı oluşturulan görev gücüne Amfibi Deniz Piyade Tugayı’ndan bir tabur iştirak sağlamıştır. 1997 Arnavutluk İç Savaşı’nda Türkiye, Yunanistan’ın Arnavutluk’u işgal tehdidi yapması nedeniyle bizzat dönemin Arnavutluk Cumhurbaşkanı Sali Barişa tarafından ülkeye davet edilmiştir. Nisan-Ağustos 1997 ayları arasında Arnavutluk’ta görev yapan Tabur Görev Kuvveti, görev kuvvetleri arasında (Yunan, İtalyan, Rumen, Fransız, Avusturya, Alman ve Amerikan) en iyi birlik seçilmiştir. Ek olarak Arnavutluk Cumhuriyeti tarafından ‘Altın Kartal Nişanı’na layık görülmüştür. Hali hazırda Tugay’dan bir bölük, 1998’de Arnavutluk ile imzalanan protokol gereğince Arnavut personelin eğitimi için ülkede görev yapmaktadır.
Kosova:
Mayıs 2007’de 110 personelden oluşan Amfibi Deniz Piyade Bölüğü, Kosova Türk Görev Kuvveti Komutanlığı çatısı altında Mayıs 2008’e kadar EMASYA görevleri icra etmiştir.
Lübnan:
Temmuz 2006’da İsrail’in Lübnan’a saldırmasıyla başlayan savaşta can güvenlikleri tehlikeye giren 1200 Türk vatandaşı için 21 Temmuz’da başlatılan ‘Beyrut/Lübnan’dan Muharip Olmayanların Tahliyesi Harekatı’na bir tim katıldı.
Afganistan:
ISAF (Uluslararası Güvenlik Destek Gücü) Operasyonları kapsamında bir Amfibi Deniz Piyade Bölüğü, 06 Nisan-06 Aralık 2007 tarihleri arasında Afganistan’ın Surabi bölgesinde görev yaptı.
Libya:
Şubat 2011’de Libya’da başlayan iç savaş sırasında ülkede mahsur kalan Türk ve yabancı ülke vatandaşlarının tahliyesi için gerçekleştirilen operasyona Amfibi Deniz Piyadeleri de katılmıştır. Ek olarak Tugay’dan bir birim Libya Görev Grup Komutanlığı Hums Müşterek Deniz Eğitim Merkezi’nde Libyalı personelin eğitimi için görev yapmaktadır.
Uluslararası Tatbikatlar:
Yurt dışındaki birçok tatbikata iştirak eden Tugay, geçmişte Destined Glory (Brillant Midas), Coorparative Partner Series, Dynamic Mix-2000 Tatbikatlarına katılım sağlamıştır.
Dynamic Mix-2000 Tatbikatı:
Mayıs 2000’de Yunanistan’ın Mora Yarımadasındaki Kiparissa Körfezi’nde gerçekleştirilen tatbikata Tugay’dan 150 Deniz Piyadesi iştirak etmiş ve senaryo olarak çıkarma yapan birlikler, 120 yıl sonra Yunanistan’a ayak basan ilk Türk askerleri olmuşlardır.
