Dünya’nın en stratejik yerlerinden biri olan Doğu Akdeniz’in önemi yapılan yeni hidrokarbon, doğalgaz vb. keşiflerle katlanarak artmıştır. Ülkelerin amaçlarına ulaşmasındaki en temel dayanağı güçlü bir donanmadır. Bu sebeple Doğu Akdeniz ülkeleri donanmaya ayrı bir önem vermektedir. Denizaltılar da modern donanmaların vazgeçilmez unsurlarından biridir.

Doğu Akdeniz’de bulunan on ülkeden (Türkiye, Yunanistan, Mısır, İsrail, Suriye, Lübnan, Ürdün, Filistin, GKRY, KKTC) yalnızca dördünün donanmasında denizaltı bulunmaktadır. Dört ülkenin bir ortak noktası da hepsinin envanterinde Alman yapımı denizaltılar olmasıdır.

Türkiye:

Hiç şüphesiz Türk Donanması, Doğu Akdeniz’deki ülkeler arasında en köklü denizaltı geçmişine sahip donanmadır. Tarihte ilk kez bir gemiye torpido ateşleyen donanma olan Türk Donanmasıdır.[1]

Türk Deniz Kuvvetleri geçmişten bu yana Doğu Akdeniz ülkeleri arasında sayı olarak en yüksek denizaltıya sahip ülkedir. Aktif olarak Türk Deniz Kuvvetlerinde 4 farklı sınıfa mensup 11 adet denizaltı bulunmaktadır. Sadece nitelik olarak değil nicelik olarak da Türk Donanması en iyi denizaltı filolarından birine sahiptir. Türk Deniz Kuvvetlerindeki denizaltıların yaş ortalaması 24’dir. Filodaki denizaltılar sürekli olarak çağdaşlaştırılarak güncelliği korunmaya çalışılmaktadır. Türk Donanmasındaki denizaltıların hepsi dizel-elektrik tahriklidir ve envanterde 1 adet AIP [Havadan Bağımsız Tahrik Sistemi-Air Independent Propulsion] teknolojisi bulunan denizaltı bulunmaktadır.

Türk Deniz Kuvvetleri Mevcut Denizaltı Envanteri [2]:

• Ay (Type-209/1200) Sınıfı Denizaltılar:

1. (S-349) TCG BATIRAY (20 Temmuz 1978 tarihinde göreve başlama-25 Şubat 2024 tarihinde ‘Test ve Eğitim Gemisi’ olarak sınıflandırıldı)
2. (S-350) TCG YILDIRAY (20 Temmuz 1981 tarihinde göreve başlama-25 Şubat 2024 tarihinde ‘Test ve Eğitim Gemisi’ olarak sınıflandırıldı)
3. (S-351) TCG DOĞANAY (16 Kasım 1984 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
4. (S-352) TCG DOLUNAY (21 Temmuz 1989 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)

Ay (Type-209/1200) sınıfı denizaltılar, Türk Donanmasındaki en yaşlı denizaltılardır. Ay sınıfının yaş ortalaması 40’tır. Sınıfın son iki gemisi [(S-351) TCG DOĞANAY ve (S-352) TCG DOLUNAY] 2015’te STM tarafından (Elektronik Destek, Hücum ve Seyir Periskopları ve Atalet Seyir Sistemleri) modernizasyona tabii tutulmuştur.

Altı gemiden oluşan sınıfın ilk iki gemisi [(S-347) TCG ATILAY (16 Kasım 2016 tarihinde emekli) ve (S-348) TCG SALDIRAY (14 Kasım 2014 tarihinde emekli)] geçtiğimiz yıllarda emekli olmuştur. Sınıfın kalan gemileri de Reis sınıfı denizaltıların envantere girmeye başlamasıyla emekli edilecektir.

Türkiye, Ay sınıfı denizaltılar için Batı Almanya’dan Atlas Elektronik üretimi (28+28 olmak üzere) 56 adet SST-4 torpidosu ve ABD’den (28+28 olmak üzere) 56 adet Mk-37 torpidosu satın almıştır. (SIPRI)

Ay (Type-209/1200) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri [3]:

• Uzunluk: 55,6 metre
• Genişlik: 6,3 metre
• Draft: 5,5 metre
• Deplasman: 1185 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 4600 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 39
• Silah Sistemleri: (Mk14, Mk23, Mk37 ModII/III ve SST-4 Mod 0) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido yedek
• Seyir Menzili: 7 knot ile 7500 deniz mili
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 22 knot

• Preveze (Type-209T1/1400) Sınıfı Denizaltılar [4]:

1. (S-353) TCG PREVEZE (22 Ekim 1993 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
2. (S-354) TCG SAKARYA (28 Temmuz 1994 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
3. (S-355) TCG 18 MART (25 Ağustos 1997 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
4. (S-356) TCG ANAFARTALAR (22 Temmuz 1999 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)

1993-1999 yılları arasında hizmete giren Preveze (Type-209T1/1400) sınıfı denizaltılar ile Türk Donanması UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisini de envanterine katmıştır. ABD’den 50 adet UGM-84 Sub-Harpoon Block-1 güdümlü mermisi Preveze sınıfı için satın alınmıştır. (SIPRI)

Şubat 2019’da Preveze sınıfının yarı ömür modernizasyonu için (YÖM) sözleşme imzalanmıştır. STM, ASELSAN, ASFAT ve HAVELSAN ortaklığıyla yürütülen YÖM ile denizaltılara yerli ve milli tasarım sistemler entegre edilecektir. 2023 yılında ilk geminin modernizasyonu tamamlanacak olup; gelecek 3 yıl içerisinde kalan gemilerin de modernizasyonu tamamlanacak. Preveze sınıfının yaş ortalaması 29’dir.

Türkiye, Preveze sınıfı denizaltılar için Birleşik Krallık’tan 90 adet Mk-24 Tigerfish torpidosu ve Almanya’dan 40 adet DM2A4 torpidosu satın almıştır. (SIPRI)

Preveze (Type-209T1/1400) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 62 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 5,5 metre
• Deplasman: 1586 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 4000 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 39
• Silah Sistemleri: (DM2A4, Mk37 ModII/III ve Mk24 ModII Tigerfish) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet yedek torpido ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: 8 knot ile 8200 deniz mili
• Sürat: Satıhta 15 knot; Dalışta 21,5 knot

• Gür (Type-209T2/1400) Sınıfı Denizaltılar [5]:

1. (S-357) TCG GÜR (10 Şubat 2004 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
2. (S-358) TCG ÇANAKKALE (20 Haziran 2004 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
3. (S-359) TCG BURAKREİS (15 Şubat 2006 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)
4. (S-360) TCG BİRİNCİ İNÖNÜ (22 Temmuz 2007 tarihinde göreve başlama-aktif görevde)

Gür (Type-209T2/1400) sınıfı denizaltılar, Türk Deniz Kuvvetlerinin sahip olduğu en modern ve yeni denizaltılardır.  Gür sınıfının yaş ortalaması 19’dir.

Gür (Type-209T2/1400) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 62 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 5,8 metre
• Deplasman: 1586 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 3800 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 45
• Silah Sistemleri: (Mk24 ModII Tigerfish ve DM2A4) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: 7 knot ile 7500 deniz mili
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 22 knot

Türk Deniz Kuvvetlerinin Denizaltı Geleceği:

Türkiye’nin 2009 yılında başladığı Reis (Type-214TN) sınıfı denizaltı projesinin ilk denizaltısı olan (S-330) TCG PİRİREİS, 24 Ağustos 2024 tarihine Türk Donanmasına teslim edildi. İlk teslimatın peşi sıra 2029’a kadar her yıl bir adet Type-214TN sınıfı denizaltı hizmete girecektir. Type-214TN sınıfı denizaltılar, diğer ülkelerin envanterlerinde bulunan kardeş gemilerine kıyasla daha az sorunlu ve daha modern denizaltılar olacaklardır. Type-214TN her ne kadar Alman tasarımına dayansa da gemide çok fazla yerli ve milli üretim parça, sistem ve silah kullanılacak.

• Reis (Type-214TN) Sınıfı Denizaltılar:

1. (S-330) TCG PİRİREİS (24 Ağustos 2024 tarihinde göreve başlama-aktif görevde )
2. (S-331) TCG HIZIRREİS (Yapımı devam ediyor)
3. (S-332) TCG MURATREİS (Yapımı devam ediyor)
4. (S-333) TCG AYDINREİS (Yapımı devam ediyor)
5. (S-334) TCG SEYDİALİREİS (Yapımı devam ediyor)
6. (S-335) TCG SELMANREİS (Yapımı devam ediyor)

Reis (Type-214TN) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri [6]:

• Uzunluk: 67,6 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 5,8 metre
• Deplasman: 2013 ton
• Ana Tahrik:
• Mürettebat: 27
• Silah Sistemleri: (Mk48 Mod6T, Akya ve DM2A4) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: (satıhta) 6 knot sürat ile 12.000 deniz mili, (dalışta) 8 knot ile 420 deniz mili
• Sürat: (satıhta) 10 knot, (dalışta) 20 knot

Türkiye 2014’te Reis sınıfı denizaltılarda kullanılmak üzere ABD’den 48 adet Mk48 Mod6T torpidosu sipariş vermiştir. [7] ROKETSAN üretimi 533mm Akya Ağır Torpidosu da Reis sınıfının ana silahlarından biri olacak. (Akya varken ABD’den torpido siparişi verilmesinin sebebi, Akya’nın henüz yüksek sayıda seri üretiminin gerçekleşmemiş olmasıdır.) Ek  olarak Türkiye, ROKETSAN üretimi Atmaca gemisavar güdümlü mermisinin denizaltıdan ateşlenebilir versiyonunun geliştirileceğini açıklamıştır.

Reis (Type-214TN) sınıfı haricinde Türkiye, MİLDEN (Milli Denizaltı Projesi) ve STM500 projelerini de yürütmektedir. Mart 2012’de başlayan MİLDEN tasarım faaliyeti, 2023’te bitirilecek ve 2025’te ilk geminin yapımına başlanacak ve 2030’ların başında ilk geminin Türk Deniz Kuvvetlerine teslimi ön görülmektedir. MİLDEN, Türk Donanması envanterindeki denizaltılardan daha ağır (+2800 ton) ve daha uzun (+80 metre) olacak.

STM500 denizaltısı ise tamamen STM firmasının öz kaynakları yürütülen bir projedir. STM500, Türk Deniz Kuvvetleri envanterindeki denizaltılardan daha hafif (+500 ton) ve daha kısa (42 metre) olacak. STM500’e dönük henüz resmi bir istek bulunmamaktadır. Haziran 2022’de STM500 denizaltısının üretim faaliyetine mukavim tekne test üretimi ile başlanmıştır.

Türkiye Dünya’da kendi hafif ve ağır torpidosunu üretebilen 13 ülkeden biridir. Alımı oldukça güç ve meşakkatli olan torpido temininde yurt dışına olan bağımlılığı giderek azaltmaktadır.

Yunanistan:

Yunan Donanması da Doğu Akdeniz’deki donanmalar arasında en köklü denizaltı geçmişine sahip donanmalardan biridir. Tarihte bir savaş gemisine yapılan torpido atışı Yunan Donanmasına ait Delfin (1912) denizaltısı, 22 Aralık 1912 günü Osmanlı Donanmasına ait Mecidiye hafif kruvazörüne gerçekleşmiştir. Atış başarısız olsa da Dünya tarihinde bir ilk gerçekleştirilmiştir.

Hali hazırda Yunan Donanmasında 4 farklı sınıfa mensup toplam 10 denizaltı bulunmaktadır. Yunanistan Dünya’daki birçok donanma tarafından kabul görmüş ve modern olarak en başarılı denizaltılardan sayılan Alman Type-209 sınıfı denizaltıların ilk kullanıcısı olmuştur. Denizaltıların yarısından çoğu oldukça demode ve yaşlı denizaltılarıdır. Yunan Donanmasındaki denizaltıların hepsi dizel-elektrik tahrikli olup 10 denizaltıdan 5’inde AIP teknolojisi bulunmaktadır. Yunan Deniz Kuvvetlerindeki denizaltıların yaş ortalaması 31’dir.

Yunan Deniz Kuvvetleri, Almanya’dan 1967’de 50 adet SUT Torpidosu, 1969’da 50 adet SST Seal Torpidosu, 1974’te 150 adet SST Seal Torpidosu, 1975’te 50 adet SUT Torpidosu ve 2020’de 44 adet DM2A4 Seahake Mod-4ER torpidosu sipariş vermiştir. 1989’da ABD’den 30 adet UGM-84 Sub-Harpoon Block-I sipariş verilmiştir. (SIPRI)

Yunan Deniz Kuvvetleri Mevcut Denizaltı Envanteri:

• Glavkos (Type-209/1100) Sınıfı Denizaltılar [8]:

1. (S-111) HS Nireus (10 Şubat 1972 tarihinde göreve başlama)
2. (S-112) HS Triton (08 Ağustos 1972 tarihinde göreve başlama)

Glavkos (Type-209/1100) sınıfı denizaltılar hali hazırda bir donanmaya teslim edilmiş ilk Type-209 sınıfı denizaltılardır. Sınıfa mensup dört gemi üretilmiştir fakat sınıfın ilk gemisi [(S-110) HS Glavkos (05 Kasım 1971 tarihinde göreve başlama-09 Haziran 2011 tarihinde emekli)] ile son gemisi [(S-113) HS Proteus (23 Kasım 1973 tarihinde göreve-Kasım 2022’de emekli-müze gemi yapılacak)] emekli edilmiştir. Glavkos sınıfının yaş ortalaması 52’dir.

1991’de Yunanistan, 20 yaşını doldurmuş Glavkos sınıfı denizaltılara yönelik NEPTUNE-I Yarı Ömür Modernizasyon Programı’nı başlatmıştır. Program dahilinde gemilerin sonarı, motoru, radarı yenilenmiştir. İlk olarak Ağustos 1993’te HS Triton’un modernizasyonu tamamlanmış ve 2000 yılına kadar sınıfın kalan gemileri de modernizasyondan geçmiştir.

Glavkos (Type-209/1100) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 54 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 5,3 metre
• Deplasman: 1278 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 5000 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 35
• Silah Sistemleri: (SUT ve SST) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: (şnorkel ile) 10 knot ile 8000 deniz mili
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 22 knot

• Poseidon (Type-209/1200) Sınıfı Denizaltılar [9]:

1. (S-116) HS Poseidon (21 Mart 1979 tarihinde göreve başlama)
2. (S-117) HS Amfitriti (03 Temmuz 1979 tarihinde göreve başlama)
3. (S-119) HS Pontos (18 Nisan 1980 tarihinde göreve başlama)

Poseidon sınıfından 4 adet denizaltı yapılmıştır ve 2002’de NEPTUNE-II Yarı Ömür Modernizasyon Programı başlatılmıştır. Modernizasyon çerçevesinde denizaltılara, AIP teknolojisi entegre edilecekti. İlk olarak (S-118) HS Okeanos denizaltısı modernizasyona tabii tutulmuştur fakat HS Okeanos’un teslimi yaklaşırken Alman HDW firması ile Yunan Hükümeti arasındaki mali ve teknik anlaşmazlıklar had safhaya çıktı ve HDW, NEPTUNE-II Yarı Ömür Modernizasyonu’nu tek taraflı feshetti. Böylece NEPTUNE-II, sadece HS Okeanos ile sınırlı kalmıştır. Poseidon sınıfının yaş ortalaması 45’tür.

Poseidon (Type-209/1200) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 55,9 metre
• Genişlik: 6,3 metre
• Draft: 5,5 metre
• Deplasman: 1278 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 5000 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 33
• Silah Sistemleri: (SUT ve SST) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: (şnorkel ile) 10 knot ile 8000 deniz mili
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 22 knot

• Okeanos (Type-209/1200AIP) Sınıfı Denizaltılar [10]:

1. (S-118) HS Okeanos (15 Kasım 1979 tarihinde göreve başlama-halen aktif)

(S-118) HS Okeanos, NEPTUNE-II Yarı Ömür Modernizasyon Programı çerçevesinde modernize edilen ilk ve tek gemidir. Modernizasyonda HS Okeanos’a AIP teknolojisinin entegrasyonunu yanı sıra savaş yönetim sistemi, elektro-optik sistemi, ateletsel navigasyon sistemi yenilenmiştir. Modernizasyonda gemi 6 metre kadar uzatılmıştır ve deplasmanı 300 ton artmıştır. (S-118) HS Okeanos 45 yaşındadır.

Okeanos (Type-209/1200AIP) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 62,3 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 6,2 metre
• Deplasman: 1650
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 5000 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 35
• Silah Sistemleri: (SUT ve SST) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: (şnorkel ile) 10 knot ile 8000 deniz mili
• Sürat: 20 knot

• Papanikolis (Type-214) Sınıfı Denizaltılar [11]:

1. (S-120) HS Papanikolis (19 Kasım 2010 tarihinde göreve başlama)
2. (S-121) HS Pipinos (06 Ekim 2014 tarihinde göreve başlama)
3. (S-122) HS Matrozos (23 Haziran 2016 tarihinde göreve başlama)
4. (S-123) HS Katsonis (23 Haziran 2016 tarihinde göreve başlama)

Papanikolis sınıfı denizaltılar, Yunan Donanmasın gözbebeği olan denizaltılardır. 2002 yılında başlatılan Papanikolis (Type-214HN) AIP denizaltı projesi, birçok defa sekteye uğrasa da 2016’da resmen tamamlanmıştır. Proje süresince birçok sorun ile karşılaşılmıştır. Teknik, mali ve idari sorunlar denizaltıların gecikmesine neden olmuştur. Papanikolis sınıfının yaş ortalaması 10’dur.

İlk denizaltı olan (S-120) HS Papanikolis denizaltısı, 2010’da hizmete alınmıştır fakat Papanikolis sınıfı denizaltılar için modern ağır harp torpidosu ancak 2020’de temin edilebilmiştir. Papanikolis sınıfında kullanılması beklenen DM2A4 torpidosu yakın zaman içerisinde teslim edilecektir.

Papanikolis (Type-214) Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 65,3 metre
• Genişlik: 7,9 metre
• Draft: 7,5 metre
• Deplasman: 1858 ton
• Mürettebat: 27
• Silah Sistemleri: (DM2A4) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: (satıhta) 6 knot sürat ile 12.000 deniz mili, (dalışta) 8 knot ile 420 deniz mili
• Sürat: (satıhta) 10 knot, (dalışta) 20 knot

Yunan Deniz Kuvvetlerinin Denizaltı Geleceği:

Açık kaynaklardan edinilen bilgilere göre Yunanistan’ın yakın gelecek için herhangi bir denizaltı alımı ya da modernizasyon projesi bulunmamaktadır. Ek olarak denizaltı almak bir yana eldeki yarım asırlık Glavkos sınıfı denizaltılar da (muhtemelen, en fazla) 2025 yılına kadar elden çıkartılacak. Glavkos sınıfı ve Poseidon sınıfını genel envanterden düşünce geride sadece 4 adet Papanikolis sınıfı ve 1 adet Okeanos sınıfı denizaltı kalacaktır.

Mısır:

Doğu Akdeniz donanmaları arasında hem doğu hem de batı yapımı denizaltı bulunduran tek donanma Mısır Donanmasıdır. Uzun yıllardır demode Çin denizaltılarını kullanan Mısır, 2010’ların başlarında yönünü batıya dönerek Almanya’dan denizaltı almaya başlamıştır. Mısır Deniz Kuvvetlerindeki iki sınıfa mensup toplam 8 denizaltının hepsi dizel-elektrik tahrikli olup, yaş ortalaması 22’dir.

Mısır ABD’den 1988’de 29 adet, 1990’da 29 adet, 2016’da 20 adet (toplam 78) UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi siparişi vermiştir. 2015’te Almanya’dan 125 adet SUT torpidosu siparişi vermiştir. (SIPRI)

Mısır Deniz Kuvvetleri Mevcut Denizaltı Envanteri:

• Type 033/Romeo Sınıfı Denizaltılar [12]:

1. S-849 (1983 yılında göreve başlama)
2. S-852 (1983 yılında göreve başlama)
3. S-855 (1984 yılında göreve başlama)
4. S-858 (1984 yılında göreve başlama)

1980’lerde Mısır Donanmasına katılan Rus yapımı (Project 633 sınıfı denizaltıların Çin versiyonu olan) Type 033/Romeo sınıfı denizaltılar 90’ların başında ABD tarafından kapsamlı modernizasyona tabii tutuldu. Modernizasyon gören 4 adet denizaltı, UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi ateşleme kapasitesine ulaştı. Mısır Type 033 sınıfı denizaltıların yaş ortalaması 40’tır. Bazı kaynaklarda denizaltıların eğitim amaçlı kullanıldığı yazmaktadır. Temmuz 2020’de düzenlenen ‘Decisive 2020’ tatbikatı sırasında bir Type 033 sınıfı denizaltıdan yapılan UGM-84 Sub-Harpoon atışı başarısız olmuştur. Füze ateşlenememiştir.

Type 033/Romeo Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 76,6 metre
• Genişlik: 6,7 metre
• Draft: 5,2 metre
• Deplasman: 1830 ton
• Mürettebat: 54
• Silah Sistemleri: (Yu-1, Yu-4 ve Mk-37Mod1) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: 9 knot ile 9000 deniz mili

• Type-209/1400mod Sınıfı Denizaltılar [13]:

1. (861) S-41 (19 Nisan 2017 tarihinde göreve başlama)
2. (864) S-42 (08 Ağustos 2017 tarihinde göreve başlama)
3. (867) S-43 (09 Nisan 2020 tarihinde göreve başlama)
4. (870) S-44 (02 Ağustos 2021 tarihinde göreve başlama)

Mısır 2012 ve 2014 yıllarında ikişer adet Type-209/1400mod denizaltısı sipariş vermiştir. 2017’den 2021’e kadar denizaltıların teslimi tamamlanmıştır. Böylece Mısır da Alman yapımı denizaltıya sahip Doğu Akdeniz ülkeleri arasına katılmıştır.

Type-209/1400mod Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 62 metre
• Genişlik: 6,2 metre
• Draft: 5,8 metre
• Deplasman: 1586 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 3800 hp gücünde 4 adet dizel motor
• Mürettebat: 30
• Silah Sistemleri: (SUT) 8 adet 533mm torpido tüpü, 14 adet torpido tüpü ve UGM-84 Sub-Harpoon güdümlü mermisi
• Seyir Menzili: 7 knot ile 7500 deniz mili
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 22 knot

Mısır Deniz Kuvvetlerinin Denizaltı Geleceği:

Mısır Donanmasının denizaltı geleceği belirsizdir. Açıklanan herhangi bir yeni alım ya da modernizasyon bulunmamaktadır fakat eski Type 033/Romeo denizaltıların yaşlanması yakın zamanda Mısır’ın yeni bir denizaltı alımı yapması ihtimalini arttırmaktadır. Muhtemel bir alımın yine Almanya’dan gerçekleşerek, üretimde Mısır’ın rol alması muhtemeldir.

İsrail:

Butik bir donanma izlenimi veren İsrail Donanması, Doğu Akdeniz donanmaları arasında en az, en modern ve en düşük yaş ortalamasına sahip denizaltılara sahiptir. İsrail Deniz Kuvvetlerinde 2 sınıfa mensup 5 denizaltı bulunmaktadır. Yakın zamanda bir denizaltı daha envantere girecektir. Denizaltı yaş ortalaması 17’dir.

Geçmişten günümüze İsrail Donanması, niceliğe değil niteliğe önem vermektedir. Hepsi dizel-elektrik tahrikli olan İsrail denizaltılarının yakın gelecekte 3’ü AIP teknolojisine sahip olacak. İsrail, Almanya’dan 1999’da 30 adet DM2A3, 2002’de 150 adet DM2A4 torpidosu sipariş etmiştir.

İsrail kendi seyir füzesini geliştirebildiği için bu konuda yurt dışına bağımlılığı bulunmamaktadır. Resmi olmayan kaynaklarda denizaltılara entegre edilen seyir füzelerine nükleer başlık takılabilmektedir. 2018’de İsrail’in uzun menzilli ağır sınıf torpido geliştirdiği öne sürülmüştür. [14]

İsrail Deniz Kuvvetleri Mevcut Denizaltı Envanteri:

• Dolphin Sınıfı Denizaltılar [15]:

1. INS Dolphin (1999 yılında göreve başlama)
2. INS Leviathan (2000 yılında göreve başlama)
3. INS Tekuma (2000 yılında göreve başlama)

Dolphin sınıfı denizaltılar hali hazırda İsrail Donanmasının Denizaltı Filosu’nun (Shayetet 7) bel kemiğini oluşturmaktadır. Almanya’da üretilen denizaltılar, İsrail’de kısmi bir modifiyeden geçerek seyir füzesi ateşleme kabiliyetine ulaşmıştır.

Dolphin Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 57,3 metre
• Genişlik: 6,8 metre
• Draft: 6,2 metre
• Deplasman: 1900 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 4245 hp gücünde 3 adet dizel motor
• Mürettebat: 30
• Silah Sistemleri: (DM2A3 ve DM2A4) 6 adet 533mm ve (torpido için değil, Popeye Turbo SLCM için) 4 adet 650mm torpido tüpü ve 16 adet yedek torpido
• Seyir Menzili: Dalışta 20 knot

• Dolphin II AIP Sınıfı Denizaltılar [16]:

1. INS Tanin (23 Eylül 2014 tarihinde göreve başlama)
2. INS Rahav (12 Ocak 2016 tarihinde göreve başlama)
3. INS Dragon (2023 yılında teslim edilecektir)

Dolphin II, denizaltılarının Dolphin sınıfından en belirgin farkı AIP teknolojisine sahip olmasıdır. Dolphin II, sınıfı denizaltılarda seyir füzelerinin yanı sıra hava savunma füzelerinin de görev alması beklenmektedir.

Dolphin II AIP Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: 68,6 metre
• Genişlik: 6,7 metre
• Draft:
• Deplasman: 2050 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik, MTU üretimi 4245 hp gücünde 3 adet dizel motor
• Mürettebat: 35
• Silah Sistemleri: (DM2A3 ve DM2A4) 6 adet 533mm ve (torpido için değil, Popeye Turbo SLCM için) 4 adet 650mm torpido tüpü ve 16 adet yedek torpido
• Sürat: Satıhta 11 knot; Dalışta 25 knot

İsrail Deniz Kuvvetlerinin Denizaltı Geleceği:

İsrail Donanması 2017’de Dolphin sınıfı denizaltıların yerini almak üzere Dakar sınıfı denizaltı projesini başlatmıştır. Dakar sınıfı 2030’lardan sonra hizmete girmeye başlayacak. İsrail yeni denizaltılar alsa da denizaltı mevcudiyetini arttırma taraftarı değildir. Denizaltı sayısı yine -+6’da kalacaktır.

• Dakar Sınıfı Denizaltılar [17]:

1. INS Dakar (üretimi başlamadı)
2. INS ?
3. INS ?

Dakar sınıfı denizaltılar 2030 sonrasında Dolphin sınıfının yerini alacaktır. O zamana kadar Dolphin sınıfı 30’lu yaşlarında olacak. Dakar sınıfı, envanterdeki denizaltılardan daha ağır ve daha uzun olacaktır. Dakar sınıfında da AIP teknolojisi bulunacaktır.

Dakar Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

• Uzunluk: +80 metre
• Deplasman: +3000 ton
• Ana Tahrik: Dizel-Elektrik

Suriye:

1990’larda mevcut denizaltılarını emekli eden Suriye, uzun bir süredir denizaltılar konusunda adım atmamıştır. 2015’te Suriye’nin Rus yapımı Amur 1650 sınıfı denizaltılar için görüşmeler yaptığı iddia edilmektedir. Güncel olarak görüşmelere dair bir bilgi yoktur.

Genel Durum:

Türkiye:

• Denizaltı sayısı: 11
• Denizaltı yaş ortalaması: 24
• Hizmete girecek denizaltı sayısı: 5

Yunanistan:

• Denizaltı sayısı: 10
• Denizaltı yaş ortalaması: 32
• Hizmete girecek denizaltı sayısı: 0

İsrail:

• Denizaltı sayısı: 5
• Denizaltı yaş ortalaması: 18
• Hizmete girecek denizaltı sayısı: 4

Mısır:

• Denizaltı sayısı: 8
• Denizaltı yaş ortalaması: 23
• Hizmete girecek denizaltı sayısı: 0

Kaynakça:

[1] MaviVatan.net. “Nordenfelt Denizaltıları ve İlk Türk Denizaltıları”. Mustafa Emir Bilgen. Erişim: 22.02.2023 https://mavivatan.net/nordenfelt-denizaltilari-ve-ilk-turk-denizaltilari/

[2] Türk Denizaltıcılık Tarihi. Erişim: 09.02.2023. http://www.denizaltici.com/submarine-history-tr.htm.

[3] Türk Deniz Kuvvetleri. “Ay Sınıfı” Erişim: 18.02.2023. https://www.dzkk.tsk.tr/Destek/icerik/ay-sinifi.

[4] Türk Deniz Kuvvetleri. “Preveze Sınıfı” Erişim: 18.02.2023. https://www.dzkk.tsk.tr/Destek/icerik/preveze-sinifi.

[5] Türk Deniz Kuvvetleri. “Gür Sınıfı” Erişim: 18.02.2023. https://www.dzkk.tsk.tr/Destek/icerik/gur-sinifi.

[6] TASAM. “Reis Sınıfı, Havadan Bağımsız Tahrikli, Yeni Tip Denizaltı Projesi ve Suüstü Platformlarına Karşı Gelişen Hava ve Füze Tehditleri”. Hakan Kılıç. Erişim:18.02.2023.  https://tasam.org/tr/TR/Icerik/70070/reis_sinifi_havadan_bagimsiz_tahrikli_yeni_tip_denizalti_projesi_ve_suustu_platformlarina_karsi_gelisen_hava_ve_fuze_tehditleri.

[7] Linkedin. “Türkiye’de Torpido Çalışmaları ve DzKK Torpido Envanteri”. İbrahim Sünnetçi. Erişim: 19.02.2023. https://tr.linkedin.com/pulse/t%C3%BCrkiyede-torpido-%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4%B1-ve-dzkk-envanteri-ibrahim-s%C3%BCnnetci.

[8] Sea Force. “Glaukos Class”. Erişim: 20.02.2023. https://www.seaforces.org/marint/Hellenic-Navy/Submarine/Glaukos-class.htm.

[9] Sea Force. “Poseidon Class”. Erişim: 20.02.2023. https://www.seaforces.org/marint/Hellenic-Navy/Submarine/Poseidon-class.htm.

[10] Hellenic Navy. “Υ/Β ΩΚΕΑΝΟΣ (S-118)”. Erişim: 20.02.2023. https://hellenicnavy.gr/o-stolos-mas/ypovrychia/y-v-okeanos-s-118/.

[11] Sea Force. “Papanikolis Class”. Erişim: 20.02.2023. https://www.seaforces.org/marint/Hellenic-Navy/Submarine/Papanikolis-class.htm.

[12] Mil Power. “Egyptian Navy”. Erişim: 21.02.2023. http://www.milpower.org/modarmedforces.asp?value=246.

[13] Naval Encyclopedia. “Egytian Navy”. Erişim: 21.02.2023. https://naval-encyclopedia.com/cold-war/egyptian-navy.php.

[14] Naval Post. “Israel Navy Acquired A New Type Of Torpedo”. Erişim: 21.02.2023. https://navalpost.com/israeli-navy-acquired-a-new-type-of-torpedo/.

[15] Naval Technology. “Dolphin”. Erişim: 21.02.2023. https://www.naval-technology.com/projects/dolphin/.

[16] Thyssen Krupp. “Dolphin Class”. Erişim: 21.02.2023. https://www.thyssenkrupp-marinesystems.com/en/productsservices/submarines/dolphin-class.

[17] The Drive. “Our First Look At Israels New Dakar Class Submarine Reveals A Very Peculiar Feature”. Erişim: 21.02.2023. https://www.thedrive.com/the-war-zone/43951/our-first-look-at-israels-new-dakar-class-submarine-reveals-a-very-peculiar-feature.