Türkiye’nin Sondaj Filosu Sahibi Olması
Ülkemiz bulunduğu coğrafya itibariyle petrol ve doğal gaz rezervleri açısından zengin bir bölgede yer alır. Sınır komşularımız İran, Irak, Suriye’de zengin hidrokarbon yatakları varken; “Neden ülkemizde aynı zenginlik yok?” sorusuna verilen cevap, yıllarca talihsizlik olmuştu.
Son 10 yılda verilen cevap değişti… Henüz kara vatanımız üzerinde zengin enerji yatakları bulamamış olsak da denizlerimiz adeta birer hazineymiş…
2010 yılında ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi’nin yaptığı araştırmalar, denizlerimizden birinde, Doğu Akdeniz’de yeralan zenginliği apaçık gözler önüne seriyor. Merkez yaptığı araştırma sonuçlarına göre; Levant Havzasında(Kıbrıs, Suriye, İsrail ve Lübnan arasında kalan bölge) 3,45 trilyon metreküp doğalgaz ve 1,7 milyar varil petrol bulunduğunu tahmin ediyor. Bu verilere göre dünyanın bilinen en büyük doğalgaz yataklarından birinin Doğu Akdeniz’de olduğu anlaşılmaktadır.
Ayrıca bir diğer kıyısı olduğumuz deniz Karadeniz’de hidrokarbon rezervleri açısından oldukça zengin. Sadece Romanya’nın deniz yetki alanlarına bakılarak dahi, Karadeniz’de yer alan zenginlik öngörülebilir.
Karadeniz MEB sınırları uzun yıllar önce kıyıdaş ülkelerle yapılan anlaşmalar neticesinde belirlenmiştir. Asıl sorun Ege ve Akdeniz’de yaşanmaktadır. Özellikle Akdeniz deniz yetki alanlarının tüm kıyıdaş ülkelerin ortak kararına göre belirlenmeyişi, bölgede enerji rezerveleri konusunda büyük bir anlaşmazlığı ortaya çıkarmaktadır.
Güney Kıbrıs’ın Kıbrıs Adası’nda KKTC hükümetini görmezden gelen tavırlarla denizleri ruhsatlandırması, Akdeniz’de hakkı dahi olmayan Yunanistan’ın Güney Kıbrıs ile birlikte, Türkiye’nin hak ve menfaatlerine zarar verecek lobileşme faaliyetlerine ön ayak olması bölgedeki gerilimi tırmandırmaktadır.
Bu davranışlar sadece askeri gerilime sebep olmamaktadır. Doğu Akdeniz’de enerji yarışını kızıştırmaktadır. Türkiye yarışa kendi sondaj filosunu oluşturarak iddalı bir giriş yapmıştır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Doğu Akdeniz’de yaşanan gelişmeler bizi sondaj filosu sahibi yaptı.“[1]
2013 yılına kadar Türkiye kendi deniz yetki alanlarında; petrol, doğal gaz kaynaklarının araştırılması, işletmesi, ruhsat alanlarından sismik veriler toplama faaliyetlerini yurtdışından hizmet alımı yöntemiyle gerçekleştirmekteydi. 2013 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı(TPAO) envanterine katılan Barbaros Hayreddin Paşa sismik arama gemisi sayesinde Türkiye, araştırma, tespit, işletme faaliyetlerini kendi imkan ve kabiliyetleriyle gerçekleştirebileceği döneme girmiştir.[2]
Türkiye’nin Sondaj Filosu
Ülkemiz, sondaj faaliyetlerini 5 ana gemi tarafından yürütmekte olup; bu gemilere çalışmalarında yardımcı olan daha küçük gemiler de bulunmaktadır.
- Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma Gemisi
- Oruç Reis Araştırma Gemisi
- Fatih Sondaj Gemisi
- Yavuz Sondaj Gemisi
- Kanuni Sondaj Gemisi
- Abdülhamid Han Sondaj Gemisi
1. Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma Gemisi
Türk Sondaj Filosu’nun ilk gemisi Barbaros 2013 yılında yurtdışından 130 milyon dolara satın alınarak TPAO envanterine girmiştir. Satın alım sonrasında Tuzla Tersanesi’nde rengi değiştirilen gemi, 23 Şubat 2013 tarihinde Mavi Vatan‘ın zenginliklerini aramak üzere görevlendirilmiş, törenle Barbaros Hayreddin Paşa ismi verilmiştir. Gemi 2018 yılında kanun hükmünde kararname ile TPIC’e devredilmiştir.
Barbaros Hayreddin Paşa gemisinin genel görevi; veri toplama ve potansiyel tespiti olarak ifade edilebilir. Araştırma gemilerimizin icra ettiği veri toplama işleminin ardından potansiyeli olan alanlarda sondaj gemilerimiz sondaj çalışmaları yapmaktadır.
Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma Gemisi Genel Özellikleri
- 2 ve 3 boyutlu arama yapabilme,
- 8 kilometre derinliğe varan jeolojik inceleme kabiliyeti
- Brüt 4bin 711 ton ağırlık
- 84 metre uzunluk,
- 21,6 metre genişlik
- Helikopter pisti
2. Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi
Tuzla’da 2012 yılında yerli imkanlarla inşa çalışmaları başlamıştır. Haziran 2017’de yapılan geçici kabulun ardından Oruç Reis 2017 Ağustos’da faaliyetlerine başlamıştır.
Yeraltı zenginliklerinin tespiti, 2 ve 3 boyutlu araştırma faaliyetlerinin yanı sıra milli araştırma gemimiz Oruç Reis, kıta sahanlığı tespiti gibi Mavi Vatan için son derece öneme sahip araştırma faaliyetlerini yürütebilmektedir.
Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi Genel Özellikleri:
- 2 ve 3 boyutlu arama yapabilme,
- 15 kilometre derinliğe varan jeolojik inceleme kabiliyeti
- Sualtı insansız aracı ROV ile 1500 metre derinlikte ayrıntılı araştırma faaliyetleri
- Tam donanımlı laboratuvarlar
- 35 gün denizde seyir
- 86 metre uzunluk,
- 22 metre genişlik
- 55 personel
- Helikopter pisti
3. Fatih Sondaj Gemisi
Ülkemizin ilk sondaj gemisi olan Fatih ayrıca sondaj çalışmaları sonucunda ilk müjdeyi veren gemimizdir.
Gemi 2017 yılında Norveçli Odfjell Drilling firmasından satın alınarak sondaj filosuna katılmıştır. Fatih 6. nesil ultra derin su sondaj gemisi olarak bilinmektedir. 2011 yılında inşa edilen gemi, Türk bayrağı altında ki ilk sondajını 29 Ekim 2018’de Alanya-1 kuyusunda Doğu Akdeniz‘de gerçekleştirmiştir. Sakarya Gaz Sahası’nda yer alan Tuna-1 kuyusunda gerçekleştirdiği sondaj çalışması sonucunda Fatih Sondaj Gemisi 405 milyar metreküplük rezerv keşfetmiştir. Fatih Sondaj Gemisi, sınıfında yer alan 16 gemiden en iyi 5’i arasında gösterilmektedir.
Fatih Sondaj Gemisi Genel Özellikleri:
- 229 metre uzunluk
- 36 metre genişlik
- 51 bin 283 gros ton büyüklük
- 12.120 metre derinde sondaj yapabilme kabiliyeti
- Sondaj kulesi yüksekliği 64 metre
- Kötü hava koşullarından operasyon kabiliyeti
4. Yavuz Sondaj Gemisi
Milli Enerji politikası kapsamında ülkemizin 2. sondaj gemisi Yavuz olmuştur. Gemi Fatih gibi yurtdışından satın alınarak 2018 yılında envantere katılmıştır. 2011 yılında inşa edilen Yavuz, 6. nesil ultra derin su sondaj gemisidir.
Çift kuleli tasarıma sahip gemi, sınıfında yer alan 16 gemiden birisi. Yavuz’da mini hastane, sinema salonu, spor salonu yer almaktadır.
Yavuz Sondaj Gemisi Genel Özellikleri:
- 230 metre uzunluk
- 36 metre genişlik
- Çift kuleli tasarım ile eş zamanlı operasyon imkanı
- 12.200 metre derinde sondaj yapabilme kabiliyeti
- Kötü hava koşullarından operasyon kabiliyeti
5. Kanuni Sondaj Gemisi
Kanuni Sondaj Gemisi, 2020 yılında filoya katılmıştır. Gemi 2012 yılında Güney Kore’de Samsung tarafından üretilmiştir. Enerji sektörünün öncü firmalarından Brezilya merkezli Petrobras tarafından kullanılmıştır.
Kanuni Sondaj Gemisi Genel Özellikleri:
- 227 metre uzunluk
- 42 metre genişlik
- 11.400 metre derinde sondaj yapabilme kabiliyeti
- Kötü hava koşullarından operasyon kabiliyeti
6. Abdülhamid Han Sondaj Gemisi
Eski ismi Cobalt Explorer olan gemi TPAO tarafından alındıktan sonra Abdülhamid Han olarak yeniden isimlendirildi.
Abdülhamid Han Sondaj Gemisi, 7 Mart’ta Güney Kore’den başladığı yolculuğunu Mersin Taşucu Limanı’nda tamamladı. Fatih, Kanuni ve Yavuz’un ardından filoya katılan gemi, iki aylık bir hazırlık süreci sonrası Akdeniz’de petrol ve doğalgaz arayacak.
Abdülhamid Han Sondaj Gemisi Genel Özellikleri:
- Fatih, Kanuni, Yavuz gemilerinden sonra filoya katılan 4. Gemi
- 238 metre uzunluk, 42 metre genişliğe sahip
- Kule yüksekliği 104 metre
- 200 kişilik mürettebata sahip
- Maksimum sondaj derinliği 12 bin 200 metre
- Maksimum operasyon derinliği 3.600 metre
- Ağırlık 68.000 GT
- Aktif konumlandırma sistemi
- MPD sistemi ile donatılmış
- Sınıfındaki 5 gemiden biri
- 7. Nesil üstün teknolojilerle donatılmış
- Çift kule ve 2 ekstra güvenli 7 ram BOP sistemi
- İki kulesi dalga sönümleme amaçlı CMC sistemi ile donatılmış
Kaynakça:
[1] 20.04.2021 tarihli röportaj
[2] https://www.tpao.gov.tr/deniz
