Torpido su altında yol alan, su üstü ve su altı hedeflerini imha etmek için kullanılan güdümlü mühimmattır. Torpidolar çok tehlikeli, stratejik ve pahalı silahlardır. Torpido üretmebilmek bir ülkenin savunma sanayii için önemli bir başarıdır. ABD,Rusya, Almanya, Fransa, Çin, İtalya başlıca torpido üreticileri. İsveç ve Türkiye’de yerli torpidolarını üretime sokmak üzere.
Ağır ve hafif olmak üzere başlıca 2 çeşit torpido türü vardır. Ağır torpidolar 533 mm ve 650 mm çapa, 1500 kg ve üstü ağırlığa sahip, son derece yüksek patlıyıcı gücü sahip silahlardır. Rusya nükleer harp başlıklı ve roket motorlu torpidolar üretmiştir. Ancak dünyadaki neredeyse tüm torpidolar pernave ile tahrikli ve yüksek patlayıcılı harp başlıklıdır.
Batı Bloğu ülkeleri 533 mm çaplı ağır torpidoları sadece denizaltılarda kullanır. Hafif torpidolar savaş gemilerinde, deniz karakol uçaklarında ve deniz helikopterlerinde kullanılır.
Rus Ekolüne sahip ülkeler hem savaş gemilerinde hem de denizaltılarda 533 mm ağır torpido kullanır.
Dünyada kullanılan bir diğer torpido çeşidi 650 mm çapa sahip ağır torpidolar. Bu torpidolar genellkle denizaltıdan seyir füzesi atmak için kullanılıyor. Torpido su yüzeyine çıkıyor ve füze ateşleniyor. Böylelikle denzialtı torpido kovanlarından seyir füzeleri ve anti-gemi füzeleri ateşlenebiliyor.
533 mm torpidolarda denizaltı kovanlarından anti-gemi ve seyir füzesi atmakta kullanılıyor.
Torpidoları ve çalışma mantıklarını şu şekilde tanıtalım:
Ağır Torpidolar:
Ağır torpidolar batı dünyasında sadece denizaltılardan atılırken, Rus ekolü ülkeleri ağır torpidoları hem denizaltılardan hemde fırkateyn-destroyer gibi savaş gemilerinde de kullanıyor.
Ağır torpidolar çoğunlukla 533 mm çapa sahip. Bu tüm dünyada sabittir. Ruslar 650 mm taşıyıcı torpidolarda kullanmakta. 650 mm torpidoların içine seyir ve anti-gemi füzeleri yerleştirip, torpido su üstüne çıkınca füze ateşleniyor. NATO’da bu amaçla 533 mm taşıyıcı torpidolar kullanılıyor. Bu torpidolar Sub-Harpoon anti-gemi füzesi fırlatmakta kullanılıyor.
Torpidolar ortalama 1500 kg ağırlığa ve 200-300 kg harp başlığına sahip oluyor. Hem denizaltılara hem de su üstü hedeflerine karşı kullanılıyorlar. Son derece öldürücü ve stratejik silahlardır.
Bir torpido isabet eden geminin ve denizaltının sağ kalma ihtimali neredeyse yoktur. Torpido denizaltıyı deler ve denizaltı su alarak batar. Savaş gemilerinin ise omurgasını kırar. Gemi ikiye ayırılıp suya gömülür. Sonuç neredeyse kesin imhadır.
Ağır torpidoların güdüm sistemi genellikle kablo güdümlü ile aktif-pasif sonar birlikteliği ile sağlanır. Torpido fırlatılan denizaltıdan gelen bilgileri tel ile alarak hedefini bulur ve imha eder. Bu tel elektrik yada fiber optik kablolardan oluşur. Torpidodaki sonar ise yardımcıdır. Asıl güdüm çok gelişmiş sonarlara sahip denizaltıdan gönderilir. Bazı torpidolar ise sadece kendi sonarlarını kullanır.
Torpidolar denizaltı tüpünden basınçlı hava ile firlatılılır. Sonra kendi motorları ile yol alır. Çoğu denizlaltı elektrik bataryaları ile beslenen elektrik motoru ile yol alır. Bazılarında ise küçük içten yanmalı motorlar ve roket motorları bulunur.
Alman üretimi DM2A4, İtalyan üretimi Black Shark ve Fransız üretimi F-21 torpidoları tel güdümlü ve elektrik bataryalı tahrik sistemi ile çalışır. Aynı mantıkla çalışırlar. Yardımcı güdüm sistemi olarak torpidolarda sonarlarda bulunur. Asıl güdüm tel ile denizaltıdan gönderilir. Elektrik tahrikli motorları sayesinde çok sessiz ve tespit edilmeleri daha zordur.
ABD üretimi Mk-48 ise tel güdümlü değil. Kendi gelişmiş sonarı ile yol alır.. Motor olarak bir çeşit içten yanmalı motor kullanır. Daha eski olan bu torpido çok pahalıdır.
Bir ağır torpido bir savaş gemisini nasıl batırır?
Torpidolar yaklaşık 2.5 ton ağırlığa ve yaklaşık 500 kg harp başlığı taşıyan, çok tehlikeli ve stratejik silahlardır.
Torpidolar daha çok sualtında bulunan denizaltılara karşı kullanılsa da savaş gemilerine karşı da kullanılır.
Günümüzde bazı denizaltılar seyir füzesi ve anti-gemi füzesi atabiliyor. Çünkü füzeler torpidolara göre oldukça uzun menzilli.
Bir torpido denizaltı tarafından savaş gemisine firlatılılır.
Torpido atılan platformdan gelen bilgiler doğrultusunda hedefini bulur.
Torpido gemiye temas ederek patlamaz. Geminin tam altına gelir ve belirli bir mesafede iken harp başlığı infilak eder.
Patlamanın etkisi ile yukarıya doğru yani geminin alt gövdesine baloncuk şeklinde bir şok dalgası çarpar.
Bu şok dalgası gemiyi tam ortadan yukarı doğru kaldırır. Geminin omurgası kırılır. Artık savaş gemisi tek parça değildir. Ortadan ikiye ayrılmıştır. Gemi çok hızlı bir şekilde denizin dibini boylar.
Bu yöntem torpidonun gemiye direk çarpıp infilak etmesinden çok daha büyük hasar yaratır.
Çok büyük savaş gemileri bile bir torpido patlamasına dayanamaz.
Çünkü savaş gemileri geminin alt kısmına gelecek bu kadar büyük bir kuvvete karşı tasarlanmamıştır. Gemi omurgası torpido patlamasına dayanamaz.
Bu yöntemle torpidolar savaş gemileri için çok tehlikelidir.
Hafif Torpidolar:
Deniz karakol uçaklarından, deniz helikopterinden, savaş gemilerinden atılmak ve denizaltı avlamak için üretilmiş, ağır torpidolara karşı oldukça hafif ve küçük torpidolardır.
Ağır torpidolar genellikle tel güdümlüdür. Vurulacak hedefin bilgisi torpidoyu atan denizaltıdan gelir.
Hafif torpidolar ise tamamen kendi güdüm sistemlerini kullanır. Aktif ve pasif sonarlara sahiptirler.
Ağır torpidolar hem denizaltılara hem su üstü gemilerine karşı kullanılırken hafif torpidolar denizaltı avlamak için üretilmiştir.
Dünyada ABD üretimi Mk-46/54 ve Çin üretimi Yu-7 hafif torpidoları hariç çoğunlukla elektrik bataryaları ve motoru ile yol alır. Mk-46/54 ve Yu-7 ise Otto Fuel II içten yanmalı motor kullanır.
Avrupalı MBDA üretimi MU-90 hafif torpidosuda bulunmakta. İsveçli SAAB Torped-47 ve Türk ASELSAN Orka hafif torpido projeleri üzerinde çalışmakta.
Hafif torpidolar genellikle atılan platforma bağlı olarakta değişen 10-20 km menzile sahipler.
Savaş gemilerinde 3’lü ve 2’li hafif torpido lançerleri bulunur.
Türk Deniz Kuvvetlerinde Barbaros, Yavuz ve Gabya sınıfı fırkateynler 2 adet üçlü Mk-46 lançerine, MİLGEM korvetleri ise 2 adet 2’li Mk-46 lançerine sahip.
Türk Seahawk’ları ve P-235 deniz karakol uçakları Mk-46 torpido atma kabiliyetine sahip.
Genel Olarak Torpidolar Üzerine:
Ağır torpidolar oldukça büyük, yaklaşık 1.5 tonluk, 200-300 kg harp başlığına sahip son derece tehlikeli silahlar.
Ancak hafif torpidolar ise çok daha küçük yaklaşık 300 kg ağırlıkta ve 20-30 kg harp başlığına sahipler.
Hafifte olsa ağırda torpidoların her türünün ana üretiliş amacı denizaltıları imha etmektir.
Ağır torpidolar denizaltıları imha edebilir peki ya hafif torpidolar?
Denizaltılar diğer tüm suda bulunan savaş araçları gibi çok büyük ve ağır savaş araçlarıdır. Çok ağır olmaları sebebiyle gövdeleri zırhlı yapılamıyor. Eğer gövde yapımında zırh çeliği kullanılsa idi deniz araçları şimdikinden kat kat ağır olurdu ve donanmalar artan maliyeti karşılayamazdı.
Suyun metrelerce altına dalabilen denizaltılar için en önemli husus sızdırmazlıktır. Bir denizaltı su alırsa işlevsiz kalır.
Torpidolarda bu zaafı kullanır. Binlerce tonluk bir denizaltı gövdesinde oluşacak küçük bir yarık ile işlevsiz kalır.
Suyun altında basıncın etkisiyle oluşan yarıktan tonlarca su denizaltının içine hücum eder.
Denizaltılar oldukça gelişmiş araçlarıdır. Bölmeler izole edilebilir. Ancak hangi bölgeye su girerse girsin hasar verir. Su sistemleri bozar ve denizaltı işlevsiz kalır.
Yani hem ağır hem hafif torpidolar denizaltıları işlevsiz bırakır. Tabiki ağır torpido daha fazla hasar bırakır ve çabuk batış sağlar.
Peki hafif torpidolar da denizaltıları imha edebiliyorsa ağır torpidolar niye var?
Sebep ağır torpidoların savaş gemilerini de imha etmekte kullanılmasıdır.
Savaş gemisi imha etmek için ağır harp başlığı gerekir. Çünkü ağır torpido savaş gemisini direk hedef almaz, altında patlar ve oluşan kabarcık ile gemiyi ikiye böler.
