Münhasır Ekonomik Bölge Nedir ?

Bu kavramı irdelemeden önce tanımıyla başlayalım, Münhasır Ekonomik Bölge kısaltılmış adıyla MEB nedir ?

1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca;

Kıyı devletin kapalı veya yarı-kapalı deniz statüsünde olmayan denizlerinde, kara sularının başladığı hattan itibaren; 200 deniz millik -yaklaşık (370,4 km)- alanda kıyı devletinin sahip olduğu; deniz yatakları, deniz yatağı üzerinde yer alan sular ve bu alanda yer alan canlı cansız doğal kaynaklarının araştırılması, işletilmesi muhafazası ve yönetimi konuları ile; aynı şekilde sudan, akıntılardan ve rüzgarlardan enerji üretimi gibi, bölgenin ekonomik amaçlarla araştırılmasına ve işletilmesine yönelik diğer faaliyetlerde bulunabileceği alan olarak ifade edilebilir.

Kısaca; kıyı devletinin deniz kaynaklarının kullanılması ve araştırmasında rüzgar ve su enerjisi de dahil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz alanlarıdır.

Münhasır Ekonomik Bölge MEB Neden Önemlidir ?

Bir ülkenin kara sınırları nasıl önemli ise sahip olduğu MEB alanı da o kadar önemlidir. Kıyı devleti sahip olduğu MEB alanından ekonomik kazanç ve fayda sağlama hakkına sahiptir. Sahip olduğu MEB alanında yer alan her türlü avlanma yetiştirme faliyetlerinden elde edeceği gelirin yanı sıra, deniz dibinden çıkaracağı fosil yakıtlardan da gelir sağlama hakkına sahiptir. Devlet MEB alanından faydalanmasa dahi hiçbir devlet hukuki olarak MEB alanının sahibi olan devletten izin almadan bu alanları kullanamıyor. Örneğin; Doğu Akdeniz‘den çıkarılacak fosil yakıtlar ülkemizin MEB’i dahilinde ise ülkemizin hakkıdır. Çıkarma hakkı ve kullanma hakkı hukuki olarak ülkemize aittir.

Münhasır Ekonomik Bölge Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Türkiye Cumhuriyeti devletinde yaşayan her bir fert olarak, ülkemizin sahip olduğu hakları bilmemiz gerekir. MEB hakkında bilinmesi gereken maddeleri ;

• Kıyı devletinin kara sularının başladığı hattan itibaren 200 deniz millik alan o ülkenin MEB’i olarak adlandırılır. (Başka ülkenin MEB alanı ile çakışıyorsa durum farklıdır)
• Sahildar ülkenin bu alanı MEB olarak kabul ettiğini ilan etmesi gerekir.
• Hukuki olarak MEB ‘e sahip ülke bu alanın deniz altı deniz üstü işletme haklarına sahiptir.
• Hukuki olarak MEB alanı tanınan ülke bu alanda yapay adaylar inşa edebilir.
• MEB alanında yapılan hiçbir çalışma, bu sularda diğer devletlerin seyrüsefer haklarını, hava sahasındaki uçuşlarını ve deniz tabanına kablo ve boru döşeme haklarını engellememesi gerekiyor. Tabi deniz tabanında yapılan kablo ve boru döşeme çalışmaları MEB sahibi kıyı devletinin haklarını engellememelidir.

Münhasır Ekonomik Bölge MEB Nasıl İlan Edilir ?

Kıyıdaş bir ülkenin MEB alanından faydalanabilmesi için hukuki olarak bu bölgenin MEB olarak ilan edilmesi gerekir. Kıyıdaş ülke bu ilanı gerçekleştirebilmek için MEB ilan edilecek bölgenin haritasını ve coğrafi koordinatlarını yayınlaması ve Birleşmiş Milletler’e sunması gereklidir.

Karşılıklı kıyısı bulunan ülkelerin ise tek taraflı MEB ilanı hukuki olarak geçersizdir. İki kıyıdaş ülkenin karşılıklı olarak anlaşması ve MEB bölgelerini tanıması şarttır. Sonrasında ise bu alanları BM’e sunması gerekir. Üçüncü devletlerin onaylanan MEB sınırları içerisinde,  uluslararası hukukun gereklerine riayet etmesi zorunludur.