Türkiye’nin yerli füze üreticisi ROKETSAN’ın geliştirdiği UMTAS (Uzun Menzilli Tanksavar Füze Sistemi), başta taarruz helikopterlerinde kullanılmak üzere geliştirilen uzun menzile sahip hassas güdümlü tanksavar füze sistemidir. UMTAS füzesi, yerli saldırı helikopteri ATAK’ın güdümlü tanksavar füze ihtiyacını karşılamak amacıyla 2005 yılında geliştirilmesine başlanarak şu ana kadar çeşitli varyasyonları yapıldı. Bu füze sistemi ayrıca, Türkiye’nin ilk uzun menzilli tanksavar füzesi olma özelliğine de sahiptir. UMTAS Füze Sistemi Ailesi, ana muharebe tankı, zırhlı araçlar, bina, alçak irtifada uçan helikopterler ve insansız deniz, hava, kara platformları gibi farklı tipteki hedeflerine yönelik kullanılabilmektedir.
Uzun Menzilli Tanksavar Füze Sistemi (UMTAS) Ailesi:
- UMTAS
- L-UMTAS
- L-UMTAS GM
- UMTAS-GM Blok-I ve Blok-II
Füze, kızılötesi görüntüleyici arayıcı başlık sayesinde gece/gündüz ve her türlü hava koşulunda görev yapabilmektedir. Ayrıca, bu füze ailesi taarruz helikopterleri, hafif taarruz ve yakın hava desteği uçakları, insanlı/ insansız kara araçları ve insanlı/insansız deniz platformlarına da entegre edilebilmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine ilk olarak 2019 yılında giren UMTAS, çeşitli kara, hava ve deniz platformlarında kullanılmaktadır. Ailedeki füzelerin tanksavar füze sistemi olarak isimlendirilmesinin yanında çeşitli hava, kara ve deniz hedeflerini yönelik etkin bir şekilde kullanılabilmektedir.
UZUN MENZİLLİ TANKSAVAR FÜZE SİSTEMİ (UMTAS)
2005 yılında ATAK Taarruz Helikopteri’nin projelendirmesiyle birlikte hassas vuruş ve uzun menzile sahip bir tanksavar füze sisteminin geliştirilmesi bir ihtiyaç haline gelmişti. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin asimetrik muharebe kabiliyetini artırmak amacıyla, başta tanklar olmak üzere kalın zırhlara sahip platformlara karşı anti-zırh özelliği barındıran bir füze ortaya çıkarılması hedeflenmekteydi. Bu doğrultuda, Türkiye’nin öncü savunma sanayi şirketlerinden Roketsan’ın Uzun Menzilli Tanksavar Füze Sistemi (UMTAS)’ni ortaya çıkarmıştır. Füze sistemi, hassas güdüm ve kontrol kabiliyetinin yanında sahip olduğu zırh delici tandem harp başlığı zırhlı hedeflere karşı etkili bir silah sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
UMTAS Teknik Özellikleri [2]:
- Çap: 160 mm
- Uzunluk: 1,8 metre
- Ağırlık: 37,5 metre
- Menzil: 0.5-8 km
- Arayıcı Başlık: IIR (Kızılötesi Görüntüleyici/ Arayıcı), RF Veri Bağı
Orta menzilli tanksavar füzesi olan OMTAS’a göre geometri olarak daha büyük bir yapıda olan UMTAS, harp başlığı olarak zırh delici özelliğe sahip yüksek infilaklı parçacık etkili ve termobarik tandem harp başlığına sahiptir. Düşman hedefine doğrudan ya da üstten vuruş yapabilen UMTAS, bulunduğu platform üzerinde 2’li ya da 4’lü lançer konfigürasyonlarıyla entegre edilebilmektedir.
Fırlatıcı ve füze arasındaki Radyo Frekansı (RF) veri bağı ile füze atış öncesi ya da sonrası hedefe kilitlenebilirken “at-unut” ve hedef değişikliğine imkan sağlayan “at-güncelle” modlarıyla çalışabilmektedir. “At-güncelle” modu sayesinde füze hedefini güncelleme, uçuş esnasında hedefini değiştirebilme ve süre gerisinden atış yapabilme yeteneklerine sahiptir.
Sahip olduğu güdüm ve elektronik kabiliyetleri bu tanksavar füzesini sabit veya hareketli hedeflere karşı etkili bir silah yapmaktadır. Ayrıca, son zamanlarda birçok farklı mühimmatla birlikte karşımıza çıkan duyarsız mühimmat özelliği, sıvı yakıt yangınına ve kurşun çarpmasına karşı UMTAS’ da da bulunmaktadır. Bu füze sistemi, Türk savunma sanayinin bir diğer paydaşı olan ASELSAN’ın geliştirdiği kızılötesi arayıcı başlık UMTAS KÖAB’la donatılmıştır [3].
LAZER GÜDÜMLÜ UZUN MENZİLLİ TANKSAVAR FÜZE SİSTEMİ (L-UMTAS)
UMTAS’da olduğu gibi öncellikli olarak taarruz helikopterinde kullanılmak üzere geliştirilen L-UMTAS, lazer güdümlü bir tanksavar füzesidir. Lazer güdüm kabiliyeti ve zırh delici tandem harp başlığı sayesinde hareketli ve sabit hedeflere karşı etkili bir silah sistemi atış öncesi ya da sonrasında hedefine kilitlenebilmektedir. İlk başta menzili 8 km olarak açıklanan füze sistemi için dönemin Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir L-UMTAS’ın menzilinin 16 km’ye çıkarıldığını ve kullanıldığı platforma göre harp ortamında çeşitli avantajlar sağlayacağını belirtmiştir [4].
L-UMTAS Teknik Özellikleri [5]:
- Çap: 160 mm
- Uzunluk: 1,8 metre
- Ağırlık: 37,5 kg
- Menzil: 16 km
- Arayıcı Başlık: Lazer Arayıcı Başlık
UMTAS’da olduğu gibi zırh delici tandem harp başlığına sahip L-UMTAS, bulunduğu platformda 2′ li ya da 4′ lü fırlatıcıyla kullanılabilmektedir. Gece-gündüz görev yapabilme, atış öncesi ya da sonrasında hedefini belirleme ve harp sahasındaki belirsiz koşullarda (sıvı yakıt yangını, kurşun çarpması gibi) dahi duyarsız mühimmat olarak çalışabilme yeteneklerine sahiptir.
Taarruz helikopterleri, hafif taarruz ve yakın hava desteği uçakları, insanlı/ insansız kara araçları ve insanlı/ insansız deniz araçlarında kullanılabilen L-UMTAS, Türk savunma sanayinin son yıllarda insansız deniz araçlarındaki öncülerinden Ares Tersanesi & Meteksan Savunma üretimi ULAQ Silahlı İnsansız Deniz Aracı’nda da kullanılmaktadır. Bu füze sistemi halihazırda Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde yerini almıştır.
UMTAS GM BLOK-1 ve BLOK-2
Son zamanlardaki harekatlarda, 2. Dağlık Karabağ Savaşı, Ukrayna-Rusya Savaşı gibi savaş ve çatışmalarda tanksavar füzelerin çokça kullanılması bu füzelere olan talebin ve ihtiyacın artmasına neden olmaktadır. İnsansız hava ve deniz araçlarında da entegre edildiğini gördüğümüz bu tanksavar füzelerinin daha hassas, daha kabiliyetli ve daha yüksek menzilli versiyonlarının geliştirilme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda ROKETSAN, UMTAS üzerinden daha gelişmiş ve daha uzun menzilli UMTAS GM Blok-1 ve Blok-2’nin geliştirmesine başlamıştır.
UMTAS-GM Blok-1 Teknik Özellikleri [8]:
- Uzunluk: 1,72 metre
- Çap: 160 mm
- Ağırlık: 41,3 kg
- Menzil: 1-16 km (Kara Araçları), 1-20+ km (Döner Kanat)
- Uçuş Hızı: 0.3-0.7 Mach
- Güdüm: Kızılötesi Görüntüleyici Arayıcı Başlık (IIR), Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (YAL)
Ailenin diğer üyeleriyle aynı harp başlıkları opsiyonlarını barındıran UMTAS-GM Blok-1, 20 km’den fazla bir menzile ulaşabilirken 2’li konfigürasyonda kullanılabilecek. Kızılötesi Arayıcı Başlık (IIR) ve Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (YAL) olmak üzere 2 farklı arayıcı başlıkla kullanılabilmektedir. Görüş ötesi hedef imha edebilme yeteneğine sahip bu füze sisteminde Kızılötesi Arayıcı Başlık (IIR) operatörün füzeyi son ana kadar yönlendirmesine müsaade ederken, Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (YAL) ile birlikte füze otonom görev yapabilmektedir. Füze, harici ya da dahili lazer işaretleme sonrası hedefine doğru yönlenmektedir.
Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (YAL) bulunduran UMTAS-GM Blok-1’in 2024′ ün ilk çeyreğinde, Kızılötesi Arayıcı Başlık (IIR) bulunduran UMTAS-GM Blok-2 versiyonunun ise aynı yılın son çeyreğinde envantere girmesi öngörülüyor [9].
UMTAS-GM Blok-2 Teknik Özellikleri [10]:
UMTAS-GM Blok-1’e göre daha cüsseli ve daha uzun menzile sahip olan UMTAS-GM Blok-2 bu füze ailesinin en tehlikeli füzesi olması hedeflenmektedir. Geliştirme aşaması devam eden bu füze, gece-gündüz atılabilme özelliğine sahip olmasının yanında daha yüksek itki kapasitesi sayesinde düşman hedeflerinin menziline girmeden atış yapabilme kabiliyeti de sunacak.
- Uzunluk: ~2 metre
- Çap: ~180 mm
- Ağırlık: ~60 kg
- Menzil: 1- (+)32 km (kara platformları) / 1 – (+)50 km (döner kanat platformları)
- Uçuş Hızı: 0.3 – 0.85 mach
- Güdüm: Hibrit Arayıcı Başlık (CCD + Kızılötesi Arayıcı Başlık IIR)
Diğer füze sistemlerinden farklı olarak yüksek çözünürlüklü CCD kamera ve Kızılötesi Arayıcı Başlık (IIR)’dan oluşan hibrit bir arayıcı başlığa sahip UMTAS-GM Blok-2, diğer füzelerdeki aynı harp başlığı yelpazesiyle donatılabilmektedir. 2’li fırlatıcı konfigürasyonuyla kullanılabilirken, öncelikli olarak taarruz helikopterleri, silahlı insansız deniz araçları (SİDA) ve silah taşıyıcı araçlara yönelik geliştirilmektedir [11]. 2023 yılında ROKETSAN Genel Müdürü Murat İKİNCİ, UMTAS-GM Blok-2’nin ilk atışının 2023 yılı içerisinde yapıldığını duyurmuştu [12]. İlgili ürünün 2025 yılında testlerinin tamamlanarak envantere girmesi amaçlanıyor [13].
L-UMTAS-GM
L-UMTAS-GM, kısaca Lazer Güdümlü UMTAS füze sisteminin daha uzun menzile sahip olan füze versiyonudur. 2023 yılı Aralık ayında yapılan atış testlerinin başarıyla yapıldığı duyurulan füze 16 km’den daha fazla bir menzilli füze sistemidir. ROKETSAN, tarafından geliştirilmiş füze sistemlerinden daha uzun menzile sahip tanksavar füze geliştirme çalışmalarının bir ürünü olan L-UMTAS-GM katlanabilir kanatlara sahip olduğu bilinirken, ROKETSAN ürünü ilk defa IDEF 2023 Fuarı’nda duyurmuştu.
Bu füze sistemi, lazerle işaretlenmiş hedefe kilitlendikten sonra hedefini vurabilme yeteneğine sahiptir. Lazer işaretleme içinse UMTAS-GM Blok-1 ve Blok-2’de olduğu gibi harici ya da dahili bir lazer işaretleyiciyle (BAYRAKTAR TB-2 gibi) operasyonunu gerçekleştirebilecek. Ayrıca, L-UMTAS-GM hava, deniz ve kara platformlarında kullanılabilecek. Ek olarak, L-UMTAS-GM’nin yine Türk savunma sanayi ürünü olan insansız kara araçlarında da kullanılacağı tahmin edilmektedir.
ROKTESAN, 2023 yılı Aralık ayında yapılan atış testinde L-UMTAS-GM tanksavar füzesinin 16 km uzaklıktaki hedefini başarıyla vurduğu görüntüleri paylaşmıştı.
Değişen muharebe ortamı ve ordunun ihtiyaçları doğrultusunda tanksavar füzeleri çok rollü görevleri yerine getirirken, çeşitli varyasyonları üretilen ve geliştirmesi devam eden UMTAS ailesi, 2005 yılında ATAK Taarruz Helikopteri için projelendirilmesiyle birlikte farklı tip platformlarda kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu platformlar arasında ATAK Taarruz Helikopteri, Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan Seahawk S-70 helikopteri, Türk Deniz Kuvvetleri envanterine girmesi beklenen ULAQ Silahlı İnsansız Deniz Aracı, KAPLAN Silah Taşıyıcı Araç (STA) ve BAYRAKTAR AKINCI TİHA sayılabilir. Böylece, UMTAS füze ailesinin operasyonel kabiliyetleri ve platform yelpazesinin genişliği bu ürünlerin önemini artırmaktadır. UMTAS Tanksavar Füze Sistemi Ailesi’ nin üyelerinden UMTAS ve L-UMTAS aktif bir şekilde Türk Silahlı Kuvvetleri envanterindeki yerini alırken, bunların menzilleri artırılmış versiyonları olan L-UMTAS-GM, UMTAS-GM Blok-1 ve Blok-2’nin de test ve kalifikasyon süreçlerinin tamamlanmasının ardından envantere girmesi hedeflenmektedir.
Ek olarak, UMTAS ve L-UMTAS füze sistemleri yine Türk Deniz Kuvvetleri envanterindeki çeşitli tip korvet ve hücumbota entegre edilmiştir. 2019 yılındaki testte L-UMTAS füzesi TCG BARTIN korvetinden ateşlenerek su üstündeki ALBATRO-K İDA’yı imha etmişti. Hedefini başarıyla imha eden UMTAS, bir kez daha hem maliyet etkin hem de insanlı/ insansız gemi, bot ve diğer asimetrik hedefler için büyük bir tehdit olduğunu göstermiştir.
KAYNAKÇA:
[1] [2] https://www.roketsan.com.tr/tr/urunler/umtas-uzun-menzilli-tanksavar-fuze-sistemi
[3] https://www.aselsan.com/tr/savunma/urun/267/umtas-koab
[4] https://www.defenceturk.net/menzili-yukseltilen-l-umtas-16-kmden-hedefleri-vuracak
[5] https://www.roketsan.com.tr/tr/urunler/l-umtas-lazer-gudumlu-uzun-menzilli-tanksavar-fuze-sistemi
[6] https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyenin-ilk-silahli-insansiz-deniz-araci-fuze-atislarina-hazir/2233401
[7] [8] [9] [10] [13] https://www.savunmasanayist.com/umtas-gm-en-tehlikeli-turk-tanksavar-fuzesi/
[11] [12] https://www.defenceturkey.com/tr/icerik/umtas-gm-nin-ilk-atisi-yapildi-sene-sonu-insallah-sahada-kalifikasyonu-bitmis-olarak-seri-uretime-hazir-olacak-5521
