Standard Missile SM Gemi Konuşlu Hava Savunma Füze Ailesi

Dünyanın en popüler ve en çok kullanılan satıhtan havaya füze sistemi ailesi.

1960’lı yıllardan günümüze pek çok varyantı ile hizmet veren Standard Missile ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli Hughes Füze Sistemleri Şirketi’nin bir parçası olan General Dynamics Pomona tarafından geliştirildi ve üretildi. 1992 yılına kadar General Dynamics Pomona tarafından geliştirilen ve üretilen Standard Missile, Yine Amerika Birleşik Devletleri merkezli savunma şirketi olan Raytheon’un Hughes ile ortak bir şirket kurup sonrasında bu şirketi tamamen bünyesine katması ile Raytheon tarafından geliştirildi ve üretildi. Günümüzde de bu çalışmalar Raytheon tarafından sürdürülüyor.

RIM-66 Standard Medium Range (SM-1MR/SM-2MR)

Ailenin ilk üyesi olan RIM-66 Standard MR orta menzilli hava savunma füzesi 1967 yılında hizmete girdi. RIM-66 Standard MR, döneminde Amerika Birleşik Devletleri Donanması tarafından kullanılan Convair RIM-2 Terrier ve Convair RIM-24 Tartar iki lançerli orta menzilli hava savunma füzelerinin yerini alması için geliştirildi.

5.000 adetten fazla üretilen ve 10’dan fazla konfigürasyona sahip olan RIM-66, pek çok ülke tarafından kullanıldı.

İlk olarak ABD Donanması bünyesinde hizmet verse de sonrasında RIM-66’ya sahip savaş gemilerinin ABD Donanması envanterinden çıkarılıp müttefik ülkelere hibe/ihraç edilmesi ya da RIM-66’nın direkt ihracatı ile farklı ülke donanmalarında da kullanılmaya başlandı.

Günümüzde;

• Hobart sınıfı destroyerleri ile Avustralya Donanması,
• Adelaide sınıfı fırkateynleri ile Şili Donanması,
• Oliver Hazard Perry sınıfı fırkateynleri ile Mısır Donanması,
• Sachsen sınıfı fırkateynleri ile Alman Donanması,
• Durand de la Penne sınıfı destroyerleri ile İtalyan Donanması,
• Hatakaze, Maya, Kongō ve Atago sınıfı destroyerleri ile Japon Donanması,
• De Zeven Provinciën fırkateynleri ile Hollanda Donanması,
• Oliver Hazard Perry sınıfı fırkateynleri ile Polonya Donanması,
• Oliver Hazard Perry sınıfı fırkateynleri ile Pakistan Donanması,
• Chungmugong Yi Sun-sin ve Sejong the Great sınıfı destroyerleri ile Güney Kore Donanması,
• Santa María ve Álvaro de Bazán sınıfı fırkateynleri ile İspanyol Donanması,
• Cheng Kung ve Chi Yang sınıfı fırkateynleri ve Kee Lung sınıfı destroyerleri ile Tayvan Donanması,
• Gabya (G) sınıfı fırkateynleri ile Türk Donanması,
• Arleigh Burke sınıfı destroyerleri ile ABD Donanması RIM-66 orta menzilli hava savunma füzesini kullanıyor.

Iroquois sınıfı destroyerleri ile Kanada Donanması ve Charles F. Adams sınıfı destroyerleri ile Yunan Donanması RIM-66’nın eski kullanıcıları. Bu iki ülke, eskiyen destroyerlerini hizmet dışı bırakması ile RIM-66 hava savunma füzesi kullanmayı da sonlandırdılar.

RIM-66 orta menzilli hava savunma füzesinin 10’dan fazla konfigürasyonu bulunuyor.

Bunlar:

Türk Donamması, 1983 yılında hizmete giren RIM-66E SM-1 orta menzilli hava savunma füzesini işletiyor. Gabya sınıfı fırkateynlerde kullanılan RIM-66E, 45 kilometre menzile sahip. Füzelerin haydalı kullanım ömürlerini dolduruduğu, Gabya sınıfı fırkateynlerde ihtiyaç halinde kullanılmak üzere mufahaza edildiği tahmin ediliyor. Türk Donanmasına ait Gabya sınıfı fırkateynlerden Libya Hava Sahası üzerinde faaliyet gösteren birkaç İHA’ya SM-1 füzeleri ateşlenmişti.

RIM-67 Standard Extended Range (SM-1ER)

1981 yılında hizmete giren RIM-67 Standard ER, döneminde ABD Donanması bünyesinde hizmet veren RIM-8 Talos uzun menzilli satıhtan havaya füzenin yerini alması için geliştirildi. Uzun menzilde etkili olan bu füze ABD Donanması tarafından kullanıldı.

Asgari 120 kilometre menzile sahip olan RIM-67, 8 metre uzunluğa sahip. 3.5 mach uçuş hızı ve 24 kilometre maksimum servis irtifasıyla füze İtalyan Donanması tarafından da kullanıldı.

İtalyan Donanmasına ait Vittorio Veneto helikopter kruvazörü 1981-1984 yılları arasında yapılan modernizasyon çalışmaları ile Standard SM-1ER kullandı. 1 Kasım 2003 yılında hizmet dışı bırakılan kruvazör yaklaşık 20 sene boyunca SM-1ER kullanmış oldu.

RIM-156 Standard SM-2ER Block IV.

ABD Donanması bünyesindeki AEGIS gemilerine RIM-66/67 satıhtan havaya füze konuşlandırılamadı. Bunun nedeni ise füzelerin raylı sisteme sahip bir atıcıya ihtiyaç duyması ve dikey fırlatma sistemine (vertical launching systems – VLS) entegre edilememesiydi. AEGIS gemilerinin satıhtan havaya füze ihtiyacını karşılamak üzere RIM-67 üzerinden RIM-156 Standard SM-2ER geliştirildi.

Geliştirme aşamasında yaşanan gecikmelerden dolayı 1999 yılında hizmete alınabilen RIM-156, balistik füze önleme kabiliyetine de sahip. 240 kilometre menzile sahip olan füze 3.5 mach hızında.

RIM-161 Standard Missile 3 (SM-3)

RIM-156 Standard SM-2ER Blok IV füzesinin geliştirilmiş bir varyantı olan RIM-161 Standard Missile 3 (SM-3), ABD Donanmasının balistik füze savunma sistemleri bileşeninin önemli bir parçası. ABD merkezli Raytheon bu füzeyi Japonya merkezli Mitsubishi Ağır Sanayi ve Mühendislik Şirketi ile birlikte geliştirdi. ABD Merkezli Aerojet firması da geliştirme aşamasında yer aldı.

SM-2ER Block IVA gövdesini kullanan SM-3’ün tahrik sistemi de SM-2ER Block IVA ile aynı. Üçüncü aşama fırlatma için uzatılmış bir rokete daha sahip olan SM-3, gelişmiş GPS/INS sistemlerine de sahip. Balistik füze önleme kabiliyetine sahip olmasına rağmen 900-1200 kilometre menzile sahip olan bu füze daha önce düşük dünya yörüngesinin alt ucundaki bir uyduya karşı kullanıldı ve uydu karşıtı füze kabiliyetini de kanıtladı.

SM-3 günümüzde yalnızca ABD Donanması tarafından kullanılıyor. Ancak 2019 yılında Japon Donanması bu füzeden 73 adet sipariş verdi. Bunun haricinde Güney Kore de yakın zamanda bu füzelerin kullanıcısı olacak.

Güney Kore, ülke içinde inşa ettiği ve ilki 2025 yılında hizmete alınması planlanan KDDX sınıfı destroyerlerinde kullanmak üzere 2018 yılında RIM-161 Standard Missile 3 (SM-3) siparişi verdi.

ABD uzun süre Japonya dışındaki birçok müttefiğine oldukça talep olmasına rağmen SM-3 füze satışı yapmadı. SM-3 öncelikli olarak oldukça tehlikeli ve imhası zor bailstik füze, stratejik hasım uydularını atmosfer dışında imha için geliştirildi. Füzenin adet maliyeti 10 milyon dolardan fazla.

SM-3 ABD’nin GBI ve THAAD hava savunma füzeleri ile birlikte en güvendiği hava savunma füzelerinden.

2000’li yılların başlarında Türk Donanması için inşa edilecek TF-2000 hava savunma destroyerlerinde de SM-3 füzelerinin konuşlandırılması planlanmıştı.

RIM-174 Standard Missile 6 (SM-6) ERAM

Standart Missile ailesinin son üyelerinden RIM-174 Standar ERAM, diğer varyantları gibi satıhtan havaya bir hava savunma füzesi. Ancak RIM-174, yüksek hızlı gemisavar füzesi olarak da kullanılabiliyor. Füze SM-2ER Blok IV (RIM-156A) füzesinin gövdesini ve AIM-120C AMRAAM’dan gelen aktif radar sistemini kullanıyor.

2013 yılında hizmete alınan RIM-174 SM-6, 340-460 kilometre menzile sahip. 3.5 mach hıza sahip olan RIM-174’ün uzunluğu 6.6 metre. Füzenin birim maliyeti ise 2021 yılı verilerine göre 4.3 milyon dolar.

RIM-174 SM-6, günümüzde ABD Donanması tarafından kullanılıyor. Ancak Japonya, Güney Kore ve Avustralya Donanmaları da yakın zamanda bu füzenin kullanıcıları olacak. Füzenin geliştiricisi Raytheon 2017 yılında yaptığı bir açıklama ile ABD Savunma Bakanlığı’nın (PENTAGON) bu üç ülkeye SM-6 satışını onayladığını duyurmuştu.

SM-6, SM-3’e göre nispeten daha uygun maliyetli, daha hafif bir füze. Füzenin asıl hedefi hava soluyan uçak benzeri hava unsurları.