Türk Deniz Kuvvetleri, askeri ihracat müşterileri ve TPAO için birçok helikopter pisti üretimi ve modernizasyonu gerçekleştirmiş HeliPLAT şirketi kurucu genel müdürü Fuat Akpınar ile şirket ve çalışmaları hakkında konuştuk. Keyifli okumalar.
1) HeliPLAT şirketini tanıtabilir misiniz? Şirketin faaliyetleri, hizmetleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
HeliPLAT 2016 Mart ayında kurulmuştur. Markanın ismi helikopter platform kelimelerinin kısaltmasıdır. HeliPLAT; sertifikasyon, ruhsatlandırma, mühendislik, dizayn, test ve eğitim gibi birçok alanda hizmet vermektedir. Ana şirket ofisimiz Tuzla İstanbul, ek ofisimiz Gölcük Kocaeli bölgesindedir. Firmamız Saha İstanbul Savunma Havacılık ve Uzay Kümelenmesi üyesidir. SAHA içinde iki yıl Havacılık Komitesi Başkanlığı yaptım. Ocak 2022 itibari ile Test ve Sertifikasyon Başkanlığı görevini yerine getirmekteyim.
Sivil ve askeri helikopter platformlarının dizayn aşamasından itibaren başlayarak kurumlar ve firmalar için tüm sistem ve cihazlara ait teknik bilgi yerleşim planı, konfigürasyonlar, malzeme listeleri en ince ayrıntısına kadar yönergeye(ICAO, CAP 437, SHY-14(B), DKY-312-27) göre hazırlıyoruz.
Belgelendirme zorunluluğu gereği helikopter platformları (heliport-helideck) sertifikasyon/ruhsatlandırma faaliyetlerinin mühendisliği danışmanlığı, test ve eğitim faaliyeti yapılmaktadır.
Sürecin devamında sertifikasyon raporlamaları, teknik resimlerin hazırlanması, inşaat aşaması, liman kabul testleri (HAT) prosedürlerinin hazırlanması ve bunların test edilmesi, deniz tecrübesi (SAT) ile birlikte helikopterin piste güvenli bir şekilde indirilmesine kadar olan tüm süreçte teknik destek ve hizmet vermekteyiz.
Savunma Sanayi Başkanlığımızın bize verdiği en önemli görev yerlileştirme çalışmaları…
Dokunduğumuz gördüğümüz her parçayı biz yerlileştirmek istiyoruz. HeliPLAT olarak yurtdışından alınan birçok parçayı yerli muadilleriyle değiştirdik. Yaptığımız işin sonucunda; yabancı stok numarası kalkıyor yerli stok numarası geliyor.
2) HeliPLAT Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan hangi savaş gemilerine hizmet verdi, veriyor?
Şirket hangi yabancı donanmalara hizmet veriyor?
TCG Alemdar Moship Denizaltı Kurtarma Ana Gemisi, TCG Akın (Kuryed) ve TCG Işın (Kuryed) Kurtarma Yedekleme Gemileri, TCG Sancaktar ve TCG Bayraktar LST Tank Çıkarma Gemileri, Dost Sınıfı Sahil Güvenlik Gemileri, Anadolu LHD, yapımı devam eden denizde ikmal muharebe destek gemisi (DİMDEG), Lojistik Destek Gemileri (LDG) gemi-projelerine hizmet verdik hizmet vermeye devam ediyoruz.
Yabancı donanmalara hizmeti buradaki tersanelerimizin yaptığı üretimden dolayı veriyoruz. Misal olarak Pakistan için üretilen gemilerde ASFAT’a destek veriyoruz. Dearsan Tesanesinin Türkmenistan için ürettiği korvet TUSK projesi gemilerinde yine onlara destek veriyoruz. Daha açık olursak, Anadolu Tersanesi Katar’a iki tane eğitim gemisi yaptı dolayısıyla biz kendi ülkemize hizmet verip ihracat sağlamış oluyoruz ama direkt olarak yabancı donanmalara hizmet vermiyoruz.
3) Şirket hem askeri hem de sivil sektöre hizmet veriyor. İki sektör arasındaki farklar nelerdir? Askeri gemilerin helikopter pistlerinde ne gibi isterler bulunuyor? Askeri gemi pistlerinde ne gibi sistemler bulunuyor ve nasıl güvenlik önlemleri alınıyor?
Askeri sistemler için “Şampiyonlar Ligi” ibaresini kullanabiliriz çünkü üst seviye harekatlara çıkıyorsunuz. İskoçya’nın kuzeyine de çıkabiliyorsunuz, Ekvator’un güneyine de inebiliyorsunuz yani -40 / +40 derece de görev yapılabiliyor. Bu yüzden burada kullanılan cihazlar, sistemler bu şartlara uygun olması gerekiyor. Mesela Akdeniz’in tuzluluk oranı yüksek, Karadeniz’de ölü dalga boyları var dolayısıyla yaptığınız ekipmanların bu şartlara uygun olması gerekiyor.
Askeri sistemlerin bir de cephane kısmı olduğu için emniyet tedbirleri en üst seviyede tutuluyor. Tüm bu durumlara ek kullanıcılarında profesyonel personel olması gerekiyor.
Askeri geminin sınıfına göre sistemde değişiklikler olabiliyor. Fırkateynlerde ASİST helikopter yakalama ve transfer sistemi var (hangara almak için). Lojistik gemilerde bu durum daha çok personel, malzeme transferi amaçlı kullanıyor. Sivil platformlarda ise personel, malzeme veya anlık inişler için kullanılıyor. Bu durumlarda havacılık kuralları kesinlikle değişmiyor. Bu kurallara üst seviyede dikkat ediliyor. Askeri gemi personelleri bu konuda profesyonel oluyor ve bu işin diplomasını almış oluyorlar. Sivilde de azami eğitimler başladı. Şu an eğitimler iki merkezde; Sabiha Gökçen Havalimanı ve Kapadokya Meslek Yüksekokulunda veriliyor. Ancak bu konuda bizim önerimiz eğitimlerin fiili olarak da verilmesi gerekmektedir. Bize göre nazari eğitim maalesef yeterli kalmıyor. Bunun içinde ülkemizde birçok yerde simülasyonlar kuruluyor. Askeri alanda bu konuda hiç bir problem yaşamıyoruz. Donanmamızın Somali, Ekvator’un güneyi, Amerika ve İskoçya’nın kuzeyi tecrübesi var. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin donanması aktif olarak denizlerimizde görev yapıyor.
4) Helikopter pistlerinde kullanılan hangi sistemleri Heliplat üretiyor? Yerli-yabancı hangi şirketlerle birlikte çalışıyor?
ABS-PV firması ile birlikte helikopter platformu ve hangarlarda kullanılan alabanda, helikopter bağlama Mapaları/kapakları ile topraklama plakalarını ürettiriyoruz.
Duratek firması ile birlikte helikopter platformu kaymaz boya kaplamalarını üretiyoruz.
Akım Metal firması ile beraber helikopter platformu görsel iniş destek sistemini ayrıca gemi üzerinde mevcut lambaları (emrcensi lanbalar-Exprof lanbalar) ürettiriyor bakımlarını yapıyoruz.
Kaya Halat firması ile birlikte havacılık kurallarına uygun helikopter emniyet ağları ve puntelleri imal ediyor ve bu alanda da dışa bağımlılığı ortadan kaldırıyoruz.
2022 hedeflerimiz;
Mateş firması ile birlikte helikopter yakıt transfer ve servis sistemini yerleştirme çalışmalarına devam ediyoruz.
Advens ve Sonitus firmaları ile birlikte Helikopter yakalama ve transfer sistemini geliştiriyoruz.
Ayrıca helikopter kaza kırım koruyucu malzeme ekipmanlarını imal ettiriyoruz.
Yabancı firmalarla da çalışıyoruz İngiliz AGI, İtalyan Calzoni ve Alman firmaları ile çalışıyoruz. Peki, nasıl çalışıyoruz? Tersaneler satın alma süreçlerinde bu firmalarla görüşüyorlar ve teknik şartname kısmında “bu gemiye bu hizmet olur mu?” kısmını inceliyoruz. İnceledikten sonra olumlu veya olumsuz görüşlerimizi paylaşıyoruz. Teknik şartnameler bittikten sonra sistem yerleşiminde ve sistemin testlerinde biz işin sürekli olarak başında oluyoruz. Burda bizleri mutlu eden kısım yurtdışı firmalarına ödenen paranın bir kısmı bizim vesilemizle ülkemize geri kazandırılmış oluyor.
5) Askeri gemi pisti tasarlamanın, üretmenin ve işletmenin zorlukları nelerdir? Deniz suyu, deniz ortamının korozyonuna karşı sistemlerde ve platformlarda nasıl önlemler alınıyor?
Helikopterin piste tutunması, helikopter pistte sabit iken konuşlanma, motor çalıştırma nasıl sağlanıyor?
Gemide kullanılan tüm teçhizatların teknik şartnamelerini inceledikten sonra kalite güvence belgeleri içerisinde bulunan dış korozyona karşı önlemler alınmış mı yani üretilen ve gemi üzerine bağlanılacak ürünün deniz şartlarına uyumluluğu kontrolleri yapılıyor dolayısıyla bunlar; hava-nem oranı, sıcaklık-soğukluk ve deniz suyundan etkilenme gibi testlerini talep ediyoruz. Test aşamasında sıkıntı çıkması durumunda işlem olumsuz sonuçlanır. Bu kurallar uluslararası havacılık ve askeri yönergelerde bildirilmiştir ve bütün çalışmalar ilgili kurallar üzerine inşa edilir.
Askeri helikopter gemiye bir çalışma prensibiyle yanaşıyor. Bu durum hazırlı durumu 40’la başlıyor ve 30-20-10 ve helikopter son yaklaşma şeklinde devam ediyor. Bu sırada kaza kırım ekibi hazır şekilde bekliyor, platform amiri helikopterin indirmesini yapıyor. Helikopter indikten sonra deniz durumuna göre 4’lü, 8’li veya 12’li zincirler bağlanıyor. Deniz durumu artarsa bağlama sayısı da artıyor. Şartlar eğer daha da ağırsa bu durum da helikopter yakalama ve transferi sistemi sayesinde, helikopter insansız olarak yakalanıp hangar içine çekiliyor. Hangar içerisinde de helikopterimiz bağlanıyor, kanatları katlanıyor. İşlemleri helikopterin yer ekibi yapıyor ve helikopter emniyetli şekile getiriliyor. Bu sayede helikopter uzun süre hizmet edebilmesi için içerde korunmuş oluyor.
Bazı gemilerimiz tek hangarlı, bazı gemilerimiz çift hangarlı. Şu an Sefine tersanesinde SSB tarafından yürütülen Denizde İkmal Muharebe Destek Gemisi(DİMDEG) çift hangarlı. Bu gemi aynı zamanda sınıf 1 yani üst seviye bir gemi. Bu ne demek? Bu geminin hangarının içerisinde helikoptere bakım yapılabilecek. Dolayısıyla bir savaş gemisindeki helikopterde bir sorun çıktığı zaman, bu gemiye gelecek ve bakımları yapılarak deniz üzerindeki görev devamlılığı sağlanacak. Bu sayede helikopter karaya dönmeden bakımları yapılmış olacak.
6) Türk Deniz Kuvvetlerinin en büyük pistine sahip gemileri şu an da Bayraktar sınıfı LST Tank Çıkarma Gemileri. Envantere girdiğinde en büyük pisti olan LHD Anadolu olacak. Bayraktar sınıfı LST’ler ve LHD Anadolu’da Heliplat iş payı nedir?
LST’lerde Sancaktar ve Bayraktar’da HeliPLAT olarak geminin ilk aşamasından itibaren sürecin içindeydik. Mühendislik Test ve Eğitim süreçleri bizim gözetimimizde yapıldı. Sertifikasyon süreci de bizim nezaretimizde yapılarak gemiler teslim edildi.
LHD Anadolu’da kaymaz kaplamanın yerleşmesinden itibaren yerli firma ile çalışmaya karar verildi. Hem Anadolu/Sedef Tersanesinin personeline eğitim verdik. Onlarla birlikte de bu kaymaz kaplamayı uyguladık. Aydınlatma konusunda İngiliz firma ile anlaşma yapıldı. Onların kullanacağı ürünleri kontrol ettik ve personelimiz gemi üzerinde VLA sistemi için birlikte çalışıyor.
7) TPAO oldukça büyük ve farklı tasarıma sahip helikopter pistlerine sahip. Bu gemilerde ne gibi çalışmalar yaptınız?
TPAO tarafından Fatih ve Yavuz gemileri alınmıştır. Dolayısıyla bu gemileri ihtiyaçlarınıza uygun modernize etmemiz gerekiyordu. Bunun için gemide çalışmalara başladık ve platform sıfırdan kazındı. Kaplaması, ağları, yangın sistemi, haberleşme sistemi, rüzgar gülü sistemi HeliPLAT’ın sertifikasyon çalışmasıyla ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ekibinin son denetimiyle başından sonuna kadar yürüttük ve tamamladık. Pist üzerindeki ledler-aydınlatma çok önemli çünkü gece inişlerinde bu ledler kesinlikle pilotun gözünü almamalı.
İstanbul Denizcilik Tersanesinde imali gerçekleştirilen MTA ORUCREİS ile Türkiye ilk defa su üstü platformu yerli olarak SHGM ve HeliPLAT çalışması ile Sertifka/Ruhsatlama yapılmıştır.
8) Ürettiğiniz ürünlerin ihracat potansiyeli nedir? Bu konuda çalışmanız var mı?
Bizim önceliğimiz iç pazarımız ama tabi ki bizim bu ürünleri ihraç etmemiz gerekiyor. Biz bir Donanma gemimiz de uygulama yaptık ve bu sayede ürünümüz NATO Stok kodu aldık. Bu numara sayesinde yerli-yabancı herkes ürünün kodu sayesinde ürüne ulaşabiliyor ve satın alabiliyor. Katar, Türkmenistan’a üretim yaptığımız için zaten ihracat gerçekleştirdik ve bakım vakitleri geldiği zaman tekrardan da ihraç etmiş olacağız.
9) Helikopter Yakalama ve Transfer Sistemi nasıl çalışıyor? Neden böyle bir sisteme ihtiyaç var?
Deniz 3 şiddetinden fazla olduğu zaman 4, 5, 6 olduğunda gemi üzerinde durmak hareket etmek dahi zordur. Bazen bu zorlu şartlarda helikopter indirmeniz gerekir. Bu ihtiyaçlara yönelik Kanadalıların geliştirdiği bir sistem var. Sistemde helikopter iniyor, yakalanıyor; sonrasında helikopteri joystick ile hangarına alıyorsunuz. 2021 Ocak ayında Savunma Sanayi Başkanlığı’nın verdiği görevle bu sistemi yerlileştiriyoruz. İlk demosu İHA ile yapıldı.
Görüntü aktarımı sağlandı ASFAT tarafından onaylandı. Yeni gemilerimiz de bu sistemi kullanacağız.
Özel röportajdır. Tamamı ya da herhangi bir kısmı kaynak gösterilerek paylaşılabilir.
