İkinci Dünya Savaşı’nda etkili bir şekilde kullanılan savaş uçakları savaş yılları ve sonrasında stratejileri ve tehdit algılarını etkilemiştir. Savaşlarda hava üstünlüğünün önemini anlayan büyük devletler için savaş esnasındaki ilk hedeflerden biri karşı tarafın hava gücüdür. Hava gücünü etkisiz hale getirmek için ya uçakların imha edilmesi ya da uçamaması gerekir. Kısacası ya düşmanın savaş uçakları ya imha edilecek ya da pistlere zarar verilip uçakların kalkması engellenecek. Bu stratejiye cevap olarak NATO VE Sovyetler Birliği içerisinde ortaya atılan fikirlerden bir tanesi de dikey iniş-kalkış kabiliyetine sahip uçaklar üretmektir.
Uçakların dikey iniş kalkış yapması durumunda bir piste ihtiyaç duymadan küçük bir alandan harekata katılabileceklerdi. Bu kapsamda ABD, Sovyetler Birliği ve İngiltere gibi ülkelerin belli çalışmaları olduysa da o dönemde isterlere en uygun uçağı İngilizler ortaya çıkarmışlardır. Hawker Harrier (P.1127) 1967 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirdi. 1969 yılında ise Kraliyet Hava Kuvvetlerine teslim edilmeye başlandı.
1970’lerden itibaren aktif olarak kullanılan uçak 1982 Falkland Savaşında ilk muharebe deneyimini kazandı. Arjantin tarafından düşürülen belli miktarda uçak olsa da genel anlamda uçak başarıyı yakalamıştı. Harrier özellikle havada asılı kalabilme yeteneği ile Arjantin Hava Kuvvetleri’nin tabiri caizse baş belası oldu. Harrier’lar bazen sivil taşımacılık yapan gemilere de inip kalkmıştır.
Dünya çapında ilgi gören bu uçağın üretim hakları ABD tarafından alındı ve 1981 yılında ilk uçağı McDonnell Douglas firması bünyesinde üretim hattına alındı. İngilizler tarafından üretilmiş Hawker Siddeley Harrier ve BAE Sea Harrier modellerinin üzerinden bir dizi fiziki ve elektronik iyileştirmeye tabi tutulan uçak McDonnell Douglas üretim hattından AV-8B Harrier II ismiyle çıkmış ve 1985’ten itibaren Amerikan Deniz Piyadelerine teslim edilmeye başlanmıştır.
1981 ve 2003 arası üretimi devam eden AV-8B Harrierler için artık sadece yedek parça üretimi yapılmaktadır. Halen İspanyol, İtalyan ve ABD Donanmaları tarafından kullanılan uçak yavaş yavaş yerini F-35B’lere bırakmaktadır. Harrier şu an dünyada en oldukça rağbet gören F-35B’lere ilham kaynağı oldu.
Harrier sayesinde donanmalar ağır uçak gemileri olmadan çok daha ucuz, erişilmesi ve üretimi kolay LHD’lerin mini uçak gemilerine dönüşmesine imkan sağladı. Selefi F-35B bu görevi devraldı. Hala birçok donanma bu sebeple F-35B’ye ilgi gösteriyor.
Harrier’lar bir adet Rolls-Royce üretimi Pegasus motorundan güç almaktadır. Uçağın sağ ve sol bölgelerine yerleştirilmiş iki adet hava alığından beslenen motorun arkada ve gövdenin sağ ve sol kısımlarında 2’şer tane olmak üzere toplam 5 adet egzoz çıkışı bulunmaktadır. Gövdenin sağında ve solunda bulunan egzoz çıkışları sayesinde kısa kalkış ve dikey iniş yapabilmektedir. Ayrıca bu egzoz çıkışlarının başlıkları kısmi hareket yeteneğine sahip olduğu için uçak havada daha kolay tutunur ve düşük hızlarda yüksek manevra kabiliyetine sahiptir.
Harier genel olarak tombul, hantal ve yavaş savaş uçağıdır. Hava-hava muharebelerindense daha çok yakın hava desteği ve kara bombardımanı için üretilmiştir. Oldukça biçimsiz ve çirkin tasarıma sahiptir.
İlk modelleri saldırı-keşif amaçlı üretilmiş subsonik (ses altı hızda uçan) bir uçak olsa da ilerleyen süreçte çeşitli modernizasyon ve geliştirmelerle evrilen uçak son olarak AV-8B Harrier olarak bir çok ülkeye hizmet etmiştir ve etmeye devam ediyor. Türkiye’nin üretici ortak olduğu JSF(Joint Strike Fighter) programından çıkarılmasından sonra TCG Anadolu üzerine konuşlandırılması planlanan F-35B uçakları da maalesef alınamamıştı. Harrier’lar zaman zaman TCG Anadolu üzerinden gündeme gelmektedir. Bu konuda TCG Anadolu için başka bir savaş uçağı alternatifimizin olmamasının yanında 2. el alacağımız uçakların pilotaj ve adaptasyon süreçleri, eski olmaları, bakım maliyetleri vs. nedenler de dezavantaj olarak görülmektedir. Bunun değerlendirmesini yapıp kararı verecek kurum ise Deniz Kuvvetleri Komutanlığıdır.
AV-8B Harrier II’nin Teknik Özellikleri:
- Mürettebat: 1
- Uzunluk: 14.12 metre
- Yükseklik: 3.55 metre
- Kanat Açıklığı: 9.25 metre
- Boş Ağırlık: 6.340 kg
- Tam Yüklü Kalkış Ağırlığı: 14.100 kg
- Maksimum Kısa Kalkış Ağırlığı : 9.415 kg
- Motor: 1 adet Rolls-Royce F402-RR-408 yönlendirilmiş jet itkili turbofan motor 23.500 IBF -105 kN güç üretimi
- Azami Hız: 0.89 mach
- Menzil: 2.200km
- Silah taşıma kapasitesi: 6 Adet Silah Yükleme Paylonunda Toplam 4200 kg
1 Adet 25 mm GAU-12 5 Namlulu top
AIM-9 Sidewinder, AIM-120 AMRAAM hava-hava füzesi; AGM-65 Maverick, AGM-84 Harpoon anti-gemi, AGM-88 Harm Anti-Radyasyon Füzeleri İle Mk Serisi Bomba Taşıma Yeteneği
4 Adede Kadar Harici Yakıt Tankı Taşıyabilme - Radar: APG-65 Radar
